MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

Kurtarıcı Mehdî beklentisi, İslâmî gelenekte önemli bir yere sahiptir.
Gerçekte İslâm dinine ait bir inanç olmayan böyle bir düşüncenin
oluşumunda, birtakım sosyo-kültürel etmenlerin yanında, özellikle
Emevîler’in kuruluşundan itibaren yaşanan bazı siyasî gelişmelerin de bir
hayli etkisi olduğu anlaşılmaktadır.
Dördüncü halife Hz. Ali’nin öldürülmesinden sonra Muaviye
tarafından idareye el konması, ardından da saltanat sistemine geçilmesi,
başta Ali’nin soyu olmak üzere Haşimîler’in uzun süre muhalif kalmalarına
sebep olmuştu. Alioğulları ve Abbasoğullarının başını çektiği Haşimî
gruplar, hep birlikte mücadele ederek sonunda Ümeyye iktidarına son
vermişlerdi. Ancak bu defa, onların en önemli kolu olan Alioğulları tekrar
dışlanmış, hilâfet isteklerinden dolayı amca çocukları Abbasîler tarafından
sürekli baskı görmüşlerdi.
İlk olarak Emevîler ve ardından da Abbasîler’in baskısından bunalan
bir kısım Alioğlu taraftarı Müslüman kitleler, yoğun uğraş göstermelerine
rağmen amaçlarına bir türlü ulaşamamışlardı. Sonunda, bir çıkış yolu
olarak, Hz. Peygamber neslinden gelen saygın kimseleri kurtarıcı Mehdî
olarak beklemeye başlayarak bu şekilde teselli bulmuşlardı. Başlangıçta
sadece sosyal ve psikolojik bir durumun yansıması olarak gündeme geldiği
anlaşılan bu beklentiler zamanla itikadî bir boyut kazanmış ve usûlü’d-din
konularından biri haline gelmiştir.
Bu makaledeki esas amacımız, Mehdî beklentilerinin itikadîleşme
sürecini ortaya koymaktır. Bundan dolayı, ilk olarak, Mehdî kavramının
etimolojik boyutu ile İslamiyet öncesi diğer dinlerdeki kurtarıcı ve Mehdî
anlayışlarının bu düşüncenin gelişiminde meydana getirdikleri etkilere
kısaca değinilecektir. Ardından Müslümanlar arasında Hicrî ikinci asrın
başlarında gündeme gelmeye başlayan bir takım iddialar ve bunların
zamanla toplumda benimsenmesiyle birlikte, mehdîliğin hicrî üçüncü asrın
sonlarında teşekkül etmeye başlayan İmamiyye Şiası’nda bir inanç esası
haline gelmesi konusu ele alınmaya çalışılacaktır.
Mehdîlik fikrinin ortaya çıkışıyla birlikte pek çok iddianın da
gündeme gelmiş olduğu bilinmektedir. Ancak çalışmamızın sınırları
açısından tarihsel süreçte meydana gelen bu olayların her birine
değinmemiz mümkün değildir. Bu düşüncenin oluşum sürecinde etkili olan
ve aynı zamanda daha sonraki gelişmelerde esas olabilecek birkaç olay
üzerinde durmamız daha uygun olacaktır. Bundan dolayı mehdîlik fikriyle
ilgili kısa bir değerlendirme yaptıktan sonra, müslümanlar arasında ilk
mehdîlik iddiaları üzerinde durup sonra da itikadî boyutunun ortaya
konulmasıyla çalışmamızı sınırlandırmaya çalışacağız.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

1. Mehdî Kavramı

Mehdî, Arapça هدى kökünden ism-i mef’ul sigasında “hidayete ve doğru
yola erdirilmiş” anlamında kullanılan bir kelimedir. Terim olarak, “Allah’ın
doğru yola erdirdiği kişi” anlamına gelmektedir. Bu kavram, İslâm öncesi
Araplar arasında da kullanılmış olup, bununla “iyiye ve hayra götüren
kişiler” kastedilmiştir. İslâmiyetin gelmesinden itibaren ise, dinî bir hüviyet
kazanarak “imana götüren” şeklinde yorumlanmıştır. Mehdî kavramının
bu tarz ilk kullanımı Süleyman b. Surâd tarafından yapılmıştır. Süleyman b.
Surâd, Hz. Hüseyin’in ölümünün ardından ondan Mehdî olarak
bahsetmiştir.3Hüseyin hakkında sadece bir saygı belirtisi olarak kullanıldığı
anlaşılan bu unvan, benzer şekilde Hasan b. Sabit (ö.54/674)’in bir şiirinde
Hz. Peygamber için de kullanılmıştır.
Hicrî birinci asrın sonlarına doğru İslâm toplumu içerisinde
yaşanmaya başlayan birtakım sosyo-ekonomik adaletsizlikler, “mehdî”
kavramının adalet ve eşitlik talepleriyle birlikte kullanılmasına sebep
olmuştur. Bu şekilde, özel ilahî bilgiyle donatılmış ve zalimlere karşı gerçek
İslamî adaleti yerine getirecek bir kurtarıcı Mehdî anlayışı gündeme
gelmiştir.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

2. Kurtarıcı Beklentisi

İslam’daki kurtarıcı fikri tamamen soyut bir mesele olmayıp, kökeni diğer
büyük din ve kültürlerin mirasıyla paylaşılan önemli bir inançtır. Ancak
kavramı ifade eden kelimeler, din ve dillere göre değişkenlik arz etmektedir.
Meselâ ilkel din mensuplarından sayılan Yeni Gine yerlileri, âhir zamanda
geleceğini bekledikleri kurtarıcılarının “Mensren” olduğunu söylerler.
Yahudîlik ve Hıristiyanlık’ta mehdî kavramını ifade eden kelime “Mesîh”,
Hinduizm’de “Kalki”, Budizm’de “Maitraya”, Eski Mısır’da “Ameni”,
Sabiîlik’te “Praşai Siva” ve Şintoizm’de “Miroko”dur. Mazdaist veya
Mecusîler de peygamberleri Zerdüşt’ün soyundan Saoşyant’ı kurtarıcı
olarak beklemektedirler.Moğollar, mezarına kurbanlar adanan Cengiz
Han’ın Moğolları Çin esaretinden kurtarmak üzere, sekiz veya dokuz yüzyıl
sonra tekrar dünyaya döneceğine inanmaktadırlar.
Beklenen kurtarıcı düşüncesi, kendilerine yapılan zulmü
engelleyemeyen düşkünler ideolojisini içerir. Ezilen kitleler, olumsuzlukları
değiştirmede başarısız kaldıklarına inanmaları durumunda, kendilerini
karanlıktan aydınlığa çıkarıp, zalimlerden intikamlarını alacak ve
yaşadıkları bozuk toplumsal yapıyı kılıç zoruyla değiştirecek bir manevi güç
olan Mehdîyi daima beklemişlerdir. Onun hâkimiyeti altında geçecek
dönemi, inançsızlığın ortadan kaldırıldığı, düşmanlarının yok edildiği ve
doğal düzende olumlu yönde değişikliklerin söz konusu olacağı bir çeşit
altın çağ şeklinde hayal ederler. Bu zaman diliminin genellikle dünyanın
sonuna kadar süreceği ve ardından da kıyametin kopacağı düşünülür. Bu
yüzden her toplum, Mehdî’nin kendi zamanında geleceğine inanmak için
sebepler bulmuş ve böylece ümitlerini geleceğe taşımıştır. Yaşadıkları her
olayı, Mehdî’nin gelişine bir basamak veya hazırlık olarak algılayarak bu
uğurda geçmiş ve gelecek tüm tarihi dramatize etmişlerdir.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

3. Beklenen Mehdî İnancının Kökenleri

Bazı yazarlar, Müslüman mehdî inancının kökenlerini Mazdeizm veya
Mecusîlik gibi Fars düşüncesinde ararken diğer bazıları da bunu Yahudi
Hıristiyan geleneğindeki “Mesih” öğretisine bağlarlar. Gerçekte
Müslümanların her iki dinden de etkilenmiş olma ihtimali daha tutarlı
gözükmektedir. Ancak köken olarak İran yani Fars düşüncesi daha eskiye
dayandığı için, Mesih inancını geliştiren Yahudîler’in de, bu düşüncelerini
dönemin en etkin dini Mazdeistlerden aldıkları söylenmektedir; Yahudiler,
Bâbil sürgünüyle birlikte İran’a yerleşmişler ve orada hâkim inanç
Mazdeizm’in kurtarıcı fikrini devralmışlardır. Yemen dini düşüncesi de,
benzer şekilde, Fars kökenli ebnanın etkisinde kalarak Kahtanî kültünü, yani
Kahtanîler’e mensup bir şahsın gelip evreni adaletle dolduracağı
beklentisini üretmiştir. Mazdeistlerce beklenmekte olan Şaoşyant’ın
sıfatları ile Yemenlilerce beklenen Kahtanî (el-Mansûr)’nin sıfatları
arasındaki benzerlikler bu iddiayı destekler niteliktedir.
Müslümanlar, her ne kadar farklı din ve kültürlerdeki kurtarıcı
fikirlerinden etkilenmiş olsa da, son hali Şiîler’in on ikinci imamı
mefhumunda şekillenmesine kadar, kendi tarihi, kültürel ve sosyal
şartlarına uygun yeni bir mehdî anlayışı ortaya koydular. Kendi kurtarıcı
beklentilerini daha çok Yahudi ve Hıristiyanlarda var olan modele göre
dokuyarak, artık kurtarıcı olarak yeni bir şahıs beklemek yerine, ölen bir
kimsenin ölmeyip gaybete girdiği ve bir zaman sonra tekrar ortaya
çıkacağını ileri sürmeye başladılar.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

4. İlk Mehdîlik İddiaları

Gaybete gidip daha sonra tekrar geri dönecek Mehdî inancının bazı
Müslüman gruplar arasında gündeme gelmeye başlaması, Muhammed b. el-
Hanefiyye (ö.81/700)’nin ölümünden sonra olmuştur. Muhammed el-
Hanefiyye’nin konumunun bu duruma çok uygun olması, bazı
Müslümanlar arasında böyle bir düşünceyi gündeme getirmiş ve onu,
dönüşü beklenen Mehdî ilân etmişlerdi.
Bu anlamında Mehdî kavramı çok önemli bir yenilikti ve özellikle
Kûfe’nin ezilen halk yığınlarının çoğunluğunu oluşturan Arap olmayan
Müslümanlar yani mevali için son derece çekici bir etkiye sahip olmuştur.
Bundan dolayı bu tür iddialar zamanla daha da artıp ilk hicrî asrın sonlarına
doğru halk arasında yayılarak toplumun zihninde yer etmiş ve pek çok halk
isyanında, söylem olarak kendini dışa vurmuştur. Kuseyyir b.
Abdurrahman el-Huzaî (ö.105/723), Kümeyt b. Zeyd el-Esedî (ö.126/744) ve
Seyyid el-Himyeri (ö.173/789-90) gibi şairler, Emevi saltanatının sonlarıyla
Abbasi idaresinin başlarında yaşanan bu beklentileri şiirleriyle dile
getirmişlerdir.
İslam Mezhepleri tarihi kaynak eserlerine göre, Muhammed b. el-
Hanefiyye (ö.81/700)’nin ölümünün ardından, Küseyyir b. Abdurrahman el-
Huzaî (ö.105/723) ve Kümeyt b. Zeyd el-Esedî (ö.126/744) şöyle demişlerdi:
“Muhammed b. el-Hanefiyye ölmemiştir, diridir. Mekke ile Medine arasında
Radva dağındadır. Sağında aslan solunda kaplan, ortaya çıkıp kıyam
edinceye kadar onu koruyacaklardır. O, Âl-i Muhammed’in Kaim’i ve
Resulüllah’ın yeryüzünü doğruluk ve adaletle dolduracağını insanlara haber
verip müjdelediği Mehdî’dir.” Konuyla ilgili pek çok şiir yazmış olan
Kuseyyir,şiirlerinde görüşlerini şöyle dile getirmişti:
“Ali ve onun üç oğlu; onlar torunlardır;onlardan gizli bir şey
yoktur.
Bir torunu, önünde sancakla süvarilere komutanlık edene kadar
ölümü tatmayacaktır;
O kaybolmuştur; bir süre halkın arasında görünmez; Radva
dağındadır; yanında da bal ile su vardır.”
İbnu Havle (Muhammed b. el-Hanefiyye), ölümü tatmadı ve toprak
da onun kemiklerini içine almadı.
O, melekler ona söz söylemek üzere etrafında dolaşırlarken, Radva
vadilerinde akşamladı.
Onun her gün için rızkı ve suyu vardır ve onlara yiyeceği sağlanır.”
Keysâniyye ile başlayıpartarak devam eden birçok iddiaya rağmen,
İslâmiyetin ilk üç asrında, Şîa’nın geneli ve Müslümanlar nezdinde
mehdînin kimliği hakkında tam bir kesinlik söz konusu değildi. Mehdîlik,
İmamiyye mehdî inancının on ikinci imamda sabitleştirilişine kadar değişik
safhalar geçirmiş, farklı yerlerde birçok mehdîlik iddiası ortaya çıkmıştır.
Bu iddialar onlu rakamlarla ifade edilmenin sınırlarını bile aşmış, öyle ki
genelde her bir fırkanın birden fazla mehdîsi olmuştur. Kılıca sarılan ve hak
devleti kurma iddiasında bulunan herkese mehdî gözüyle bakılmıştır.
Muhammed b. el-Hanefiyye’nin mehdîliğini iddia eden bir kısım
Alioğlu taraftarı kitleler, bir süre sonra, başarıya ulaşamadan vefat eden
oğlu Ebu Hâşim için de benzer iddiaları gündeme getirmişlerdi. Ebu
Haşim’in sağ olup ölmediğini, halen kaybolmuş veya gizlenmiş olup,
“Mehdîyyü’l-Muntazar” olarak geri döneceğini iddia etmişlerdi. Daha
sonra, Hz. Peygamber’in kendisiyle müjdelediği Mehdînin, yine aynı
sebeplerden dolayı isyan edip öldürülen Abdullah b. Muaviye b. Abdillah b.
Ca’fer et-Tayyar (ö.129/746-747) olduğu ileri sürülmüştür.
Emevîler döneminde gündeme gelen söz konusu Mehdîlik iddiaları,
Alioğullarına zulmeden Emevîler’in yıkılışıyla sona ermemiş, aksine,
kuruluşlarından hemen sonra Alioğullarına sırt çeviren Abbasî yönetimine
karşı tekrar daha yoğun bir şekilde gündeme gelmiştir. Bir kısım Alioğlu
taraftarı kitleler, iktidara karşı ayaklanıp ardından öldürülen Muhammed b.
Abdillah b. el-Hasan b. el-Hasan b. Ali b. Ebî Talib veya Nefsu’z-Zekiyye
(ö.145/762)’yi beklenen Mehdî ilân etmişlerdi. Onlara göre, ʺel-Kâim el-
Mehdîʹnin ismi benim ismimin, babasının ismi de benim babamın isminin aynıdır”
şeklindeki Hz. Peygamber’in hadisinden kastedilen kişi, Nefsü’z-Zekiyye
idi. Onun, tekrar ortaya çıkacağı zamana kadar Alemiyye dağında
yaşayacağını iddia etmişlerdi.
Diğer taraftan, iktidarlarının ilk yıllarında Abbasîler de, bir takım
mehdîci söylemleri benimsemede ısrar ederek rakipleri Alioğullarının bu
silahını ellerinden almak istemişlerdi. Halife Mansur, bu amaçla, halefine
İslam’ın beklenen kurtarıcısı “Mehdî” ismini takmış ve Mehdî’nin,
Muhammed b. Abdullah değil kendi oğlu olduğunu iddia etmişti. Fakat
iktidarları sabitleştikten sonra bu tür söylemlere başvurma gereğini bir daha
duymadılar.
Genellikle Alioğlu taraftarı gruplar arasında gittikçe yaygınlık
kazanan söz konusu mehdîlik iddiaları, başlangıçta, ileride gelecek bir Şiî
hükümetin sembolü olarak kullanılmaktaydı. Fakat sonraki Şiî diye
nitelenen bu kesim, Mehdîyi gerçek manada anladı ve onu beklemeyi bir
inanç esası haline getirdi. Mehdî’ye birçok vasıflar yükleyerek, hakkında
birçok rivayet uydurdular. Allah’ın dine mehdî ile birlikte yardım edeceği,
Allah’ın devletinin kurulacağı ve düşmanlarından intikam alınacağı dilden
dile dolaşmaya başladı. Her Şiî fırkada farklı tezahürler göstermiş olmasına
rağmen, İmam Mehdî’nin, zahir imamların bütün ruhi ve manevi vasıflarını
taşıdıklarına inanılmaya başlandı. Mehdîlerinin ortaya çıkması, yalnızca
dünyayı zulüm ve haksızlıklardan kurtarmakla kalmayacak, aynı zamanda
hükümdarların ezdiği Ehl-i Beyt’i zafere kavuşturacaktı. Bu inanç, Zeydîlik
dışında, diğer Şiî fırkalarında, gizli imamların değişmez vasfı olmuştur.
Bununla birlikte, Zeydîlerden Carudiyye, bir kısmı Kûfe’de ayaklanan
Muhammed b. Ömer (ö.250/864)’i,45 diğer bir kesimi de, et-Talikan’da
ayaklanan Muhammed b. el-Kasım (ö.219/834)’ı46 Mehdî olarak
beklemişlerdi.
Hicrî üçüncü asrın ortalarına doğru gelindiğinde ise, dünyanın sonu
gelmeden önce ortaya çıkacak bir nihai kurtarıcı inancı, birçok Müslüman
grubun ortak özelliği olmuştu.Bu yüzden bir takım Mehdî rivayetlerinin
Sünnîler arasında da kabul görmeye başladığı görülmektedir. İslâm
toplumu içerisinde yaşanan sosyal ve siyasal sıkıntıların insanları
umutsuzluğa itmesi, Mehdînin dönüşünden önce cemiyette din, iman,
nizam kalmayacağı, Allah’ın açıkça inkâr edileceği, toplumda ihtilâflar
yaşanacağı, en yakın kimselerin bile birbirlerinin yüzlerine tükürecekleri ve
birbirlerinin boyunlarını vuracakları şeklinde Peygamber hadislerini
gündeme getirmiştir. Durumlarından hoşnut olmayıp ideal yönetici
arayışına çıkan bu kitleler arasında da, kurtarıcı bekledikleri Mehdînin, Hz.
Peygamber’in Fatıma soyundan, ismi Hz. Peygamber’in ismine, babasının
ismi de Hz. Peygamber’in babasının ismine uyan biri olacağı şeklinde bir
düşünce oluşmuştu.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

5. Mehdîliğin Bir İnanç Esası Haline Dönüşmesi

Mehdî beklentileri her ne kadar Sünnîler arasında da yaygınlık kazanmış
olsa da, konuyu yoğun bir şekilde gündemlerinde tutmaya devam edenler,
İsmailiyye ve Kat’iyye’nin başını çektiği Şiî gruplardı. Daha sonra Kat’iyye
içerisinden doğan İmamiyye Şiası, mehdîliği Onikinci İmam’ın önemli vasfı
yaparak ona, kıyamete kadar gerçek inancı devam ettirip, bir an önce
zalimlerden dünyayı kurtaracak tek meşru idareci olan “el-kaim” imâsını
ilâve etmiştir.
İmamiyye’ye göre, beklenen Mehdî, Onikinci İmam Muhammed b. el-
Hasan’dır. O ölmemiştir ve kıyamet kopmadan önce gelerek, zulümle dolu
dünyayı adalet ve doğruluğa kavuşturacaktır.
İmamiyye, on birinci imam olarak kabul ettikleri Hasan el-Askerî’
(ö.260/874)’nin, halef bırakacağı bir oğlu olmadan vefat etmesi sebebiyle
oluşan ihtilâflar sonucu ortaya çıkan fırkalardan biridir. Hasan el-Askeri,
232/846 yılında Medîne’de doğmuştur. 233/847 yılına doğru, halife
Mütevekkil tarafından, babası Ali el-Hadî (254/868) ile birlikte Samerra’ya
getirilmesi emredilmiş ve ölümüne kadar orada tutulmuştur. 260/873’te
vefat edene kadar herhangi bir oğlu olduğu da bilinmemektedir.
Hasan e-Askerî’nin halefsiz ölümüyle şaşkına dönen Kat’iyye Şiası,
imamın kim olduğunu ispat etme yönünde, ilk olarak, Şiîler’in büyük
çoğunluğunun benimsemiş olduğu bir takım imam rivayetlerine başvurma
yoluna gitmiştir. Bu rivayetlerin yorumlanması, farklı bakış açılarına yol
açarak, kendi içlerinde alt bölünmelere sebep olmuştur. Onlar, Hasan el-
Askerî (260/874)’nin halefsiz vefat etmesiyle, ya imametten vazgeçmek, ya
imamlığın kesintiye uğradığını kabul etmek ya da vefat eden imamın gizli
bir oğlunun olduğunu söylemek durumundaydılar. Bundan dolayı, bir
kısmı Hasan el-Askerî’nin gaybete gittiğini, bazıları kardeşi Cafer’in
imametini, bir kesimi babasının sağlığında ölen diğer kardeşi Muhammed’in
imametini, diğer bir kısmı da Hasan Askerî’nin bir oğlunun olduğunu,
bazıları ise Hasan’ın ölümüyle imametin sona erdiğini iddia etmişti.
Aslında, Hasan el-Askerî’nin bir oğlunun olmadığını dönemin
makalât ve fırak yazarları da doğrularlar. Ancak başta İmamiyye olmak
üzere, Şia’nın yok olacağını farkeden bir kısım Kat’iyye Şiası, varlıklarını
sürdürebilmek için imametin devam ettiğini sürekli gündemde tuttular.
Onlar, Hasan’ın kardeşi Cafer’e olan düşmanlıklarından dolayı da,
imametin Hasan ve Hüseyin’den sonra iki kardeşte olamayacağını ısrarla
iddia ettiler. Hasan el-Askerî’nin öldüğünü ve onun, kendi sulbünden birini
yerine halef bıraktığını ve bu halefin, dönüp kendi durumunu ilan ve izhar
edinceye kadar imametinin devam edeceğini ileri sürdüler. Yine iddialarına
göre, “Hasan el-Askerî’nin oğlu Gaib İmam, düşmanlarından korktuğu için
gizlenmiş ve Allahʹın örtüsüyle kapatılmıştı. Allah, onun ortaya
çıkmasından veya gizlenmesinden hangisini isterse onu emreder.
Kendilerine emir verilinceye kadar İmam’ın ismini anmaları, durumunu
araştırmaları veya açığa vurmaları ve yerini sormaları yasaktır. Tek
bilinmesi gerekenin, Kâimʹin doğumunun insanlarca bilinemeyeceği,
düşmanlarından korktuğu için gizlendiği, zuhur edinceye kadar kıyam
etmeyeceği ve gözlere gözükmeyecek şekilde Allahʹın örtüsüyle
kapatıldığıydı.”
İlk İmamîler, Hasan el-Askerî’nin söz konusu gizli oğlunun, babasının
ölümünden hemen sonra, 260/874 yılında gaybete gittiğini ve bir süre
sonra da ortaya çıkacağını düşünüyorlardı. Ancak zaman geçtikçe
imamlarının bir türlü zuhur etmemesi ve bu şekilde gaybetin uzamağa
başlaması, “muammerûn” (Allah tarafından ömürleri uzatılanlar) tezinin
ortaya atılmasını gerektirmiştir. Bu tez, imam her ne kadar uzun ömürlü
olsa da, yeryüzünde hayatta olup gizli kalabilir, şeklindeki iddiaları için
önemli bir referans sağlamıştır. Onlar, buna dayanarak Allah’ın, en büyük
mucizesi gereği hüccetini daha uzun süre yaşatabileceğini ve onunla birlikte
dinini diğer tüm dinlere üstün kılıp, kirleri yıkayacağını ileri sürmüşlerdir.
Nitekim iddialarına göre, peygamberlerden Hz. Adem 930 sene, Nuh 1450
sene, İbrahim 175 sene, İsmail 120 sene, İshak 180 sene, Yakup ve Yusuf
120’şer sene, Süleyman ise 712 sene yaşamıştı.
İmamiyye’ye göre, beklenen Mehdî Onikinci İmam, şu an hala
gaybettedir. İmamın kaybolmasından, yani babası Hasan el-Askerî’nin vefat
tarihi olan 260/873 yılından sonra 15 Şaban 328/27 Mayıs 940 tarihine kadar
ki devreye onun, “Gaybetü’l-Kasîra” diye nitelenen ilk gaybeti denmiştir.
Birinci gaybet olan kısa gaybet, imamla insanlar arasında sefirlerin aracılık
yaptığı dönemdir. Bu dönemde onikinci imam ile insanlar arasındaki
münasebeti, arka arkaya gelen dört sefir temin etmiştir. Dördüncü sefir Ali
b. Muhammed es-Semurrî (ö.328/940)’nin ölümü ile ikinci gaybet veya uzun
gaybet başlamıştır. Rivayete göre, Birinci Sefir Osman b. Saîd vefat edince
Ebi Cafer Muhammed b. Osman’a vasiyet etmiş, Ebu Cafer de Ebu’l-Kasım
Hüseyin b. Rûh’a, Hüseyin b. Rûh da, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed es-
Semurrî’ye vasiyet etmiştir. es-Semurrî vefat edeceği zaman ona vasiyeti
sorulmuş o da, “Emir Allah’ındır, O karar verecek” demiştir. Böylece onun
vefatıyla “tam”, yani “uzun gaybet” başlamıştır.
Tam gaybet, Allah’ın dileği doğrultusunda, bir sebebe dayalı olarak,
sefirler ve aracıların kalktığı kâinat için planlanan bir dönemdir. Bu dönem
boyunca imtihan, eleme ve arınma gibi etmenlerin tümü gerçekleşecektir.
Uzun gaybet, halen sağ olduğuna inanılan Onikinci İmam Muhammed el-
Mehdî’nin ortaya çıkışına kadar devam edecektir.
İmamiyye’nin, gaybete gittiğini ileri sürdükleri imamlarının beklenen
Mehdî olduğuna yönelik tezi, ilk anda gündeme gelmiş gözükse de, bu
iddiaların ağırlık kazanması bir hayli zaman almıştır. İlk İmamî âlimler, on
ikinci imamlarının mehdîliğinden ziyade, onun var olduğunu ispat etmekle
meşgul olmuşlardı. Bu yüzden, Onikinci İmam’ın varlığıyla ilgili gündeme
getirdikleri rivayetlerde, daha çok; “el-Kaim”“Sahibü’l-Emr” “el-
Hücce” gibi isimler kullanmışlardı. “Mehdî” lâkabına ise çok az yer
verilmiştir. Kuleynî tarafından kayda geçirilen böyle bir rivayette, Gaib
İmam hakkında, “Ardımda evlâtlarımdan on birincisinin doğumunu
düşünüyorum. O, zulüm ve zorbalıkla dolan yeryüzünü adalet ve
doğruluğa kavuşturacak Mehdî’dir” denmektedir.
“Mehdî” veya “Mehdîyyü’l-Muntazar” lâkabının İmamiyye inancının
önemli bir krıteri olması Küçük Gaybet döneminin bitimiyle başlar. İmamın
uzatılmış gaybeti, Mehdînin fonksiyonunun içselleştirilmesine katkıda
bulunan faktörlerden biri olmuştur. İmamiyye, özellikle onun görülebilir bir
zamanda hilafeti ele geçirip gerçek İslam adaletini sağlamasının mümkün
olmadığının anlaşılmasıyla, Keysaniyye ve Vakıfa gibi eski Şîî fırkaların
görüşlerine başvurmuştur. Söz konusu grupların iddialarına benzer
rivayetlere yer veren erken dönem hadis kitaplarında, Allah’ın dine Mehdî
ile birlikte yardım edeceği, Allah’ın devletinin onun aracılığıyla kurulacağı
ve düşmanlarından intikam alınacağı şeklinde rivayetler söz konusuydu.
İmamîler, bu ve benzeri mehdîlik hadisleriyle, o ana kadar söylenen her
şeyi, eksiksiz bir şekilde Gaib İmam’a uyarladılar. Son olarak da, Mehdî’yi
ve onun gaybette olduğunu bilmeyenin tam iman etmiş sayılamayacağını
iddia ederek, Mehdî’ye inanmayı bir inanç esası haline getirdiler. Çünkü
onlara göre, diğer imamlar Onikinci İmam’ın Mehdî olup gaybete gideceğini
önceden haber vermişti. Bu düşüncelerini Hz. Peygamber’den geldiğini
iddia ettikleri hadislerle de desteklemeye çalıştılar. Aktardıkları bir
rivayette, Resulüllah’ın, “kim gaybeti zamanında çocuklarımdan olan
Kaim’i inkâr ederse öldüğünde cahiliyye üzeredir” dediğini iddia
etmişlerdir.
İmamîler, Mehdî inançlarını halka maletme yolunda hadis
uydurmanın yanında, pek çok âyeti de tevil etmişlerdir. Meselâ Nûr suresi
55. âyetinin Kaim el-Mehdî ve ashabı için indirildiği, Kaim el-Mehdî’nin ahir
zamanda ortaya çıkıp zulümle dolu yeryüzünü adalete kavuşturacağı ve
bunun da Ali’nin zürriyetinden Hüseyinoğullarından olacağı şeklinde pek
çok rivayet söz konusudur.
İmamiyye’ye göre, Onikinci İmam Muhammed el-Mehdî’nin isim,
künye, vücut yapısı ve davranış yönünden kendisine benzeyeceği, onunla
insanların sapıklığa düşeceği bir gaybet ve bocalama dönemi başlayacağı,
daha sonra karanlıkları delen bir göktaşı gibi dönüp, zulümle dolmuş
yeryüzünü adalete kavuşturacağı, bizzat Hz. Peygamber tarafından
açıklanmıştır. Hz. Peygamber’in haber verdiği bu durum, daha sonra Hz.
Fatıma ve on iki imam tarafından da açıkça ortaya konulmuş ve böylece
kesinlik kazanmıştır.
Yukarıda da görüldüğü gibi, pek çok rivayet ve iddiayla Onikinci
İmam Mehdî’nin döneceğini sürekli gündemde tutan İmamiyye ileri
gelenleri, tehlike ve baskı dönemlerinde bağlılarını cesaretlendirirken,
onlardan, seslerini çıkarmamalarını istemekte, Mehdî’nin gelişinin, zulmün
ve despotizmin sonu olacağını söylemektedirler. Onlara göre Mehdî
Muhammed b. el-Hasan, ortaya çıktığı zaman Meryem oğlu İsa yeryüzüne
inecek ve arkasında namaz kılacaktır.
İlk İsmailîler de, Muhammed b. İsmail’in gizlenmiş son imam ve
Mehdî olup tekrar döneceğine inanıyorlardı. Fakat Fatımî devletinin ortaya
çıkmasıyla birlikte, liderleri Ubeydullah el-Mehdî nezdinde doktrinde
yeniliğe gidilmiştir. Buna göre, Cafer Sadık’ın ölümünden sonra imamet
diğer oğlu Abdullah el-Eftah’a intikal etmiş, ardından onun nesli vasıtasıyla
kesintiye uğramadan dedelerine, onlardan da kendisine kadar gelmiştir. Bu
şekilde, Muhammed b. İsmail’in Mehdî olarak döneceği düşüncesi terk
edilerek, yerine “kâim”, yani halen mevcut olan imam kavramı
getirilmiştir.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

Sonuç

Ezilen kitlelerin ortak psikolojisi olan “beklenen kurtarıcı” düşüncesi,
iktidarlara muhalif ve baskı gören Müslüman gruplar arasında “Mehdî”
terimiyle ifade bulmuştur. İslâm tarihinde mehdîlik iddialarının gündeme
gelmeye başlaması, hicrî birinci asrın sonlarından itibaren, ilk olarak
Muhammed b. el-Hanefiyye’nin mehdîliğini ileri süren Keysaniyye ile
birlikte olmuştur. Daha sonra pek çok kişi hakkında gündeme gelen bu
iddialar, zamanla daha da çoğalarak hicrî üçüncü asırdan itibaren toplum
hafızasında yer etmeye başlamıştır. Mehdîlikle ilgili üretilen pek çok rivayet,
Sünnîler arasında kabul görmesine rağmen konuyu asıl gündemlerinde
tutanlar, Şiî gruplar olmuştur. İktidar muhalifi pek çok Şiî fırka, ölen
liderlerini Mehdî olarak beklemişlerdir. Ancak İmamiyye Şiasının on birinci
imam olarak kabul ettiği Hasan el-Askerî (ö.260/873)’nin vefatıyla durum
yeni bir boyut kazanmıştır. Onun, ardında bir halef bırakmadan vefat
etmesi, onun gizli bir oğlu olup gaybete gittiği iddialarını gündeme
getirmiştir. Söz konusu fikri ileri süren İmamiyye Şiası, daha sonra da,
gaybete giden on ikinci imamlarının Mehdî olarak geri döneceğini
söylemiştir. Bu iddiaları zamanla bir inanç esası haline getirilerek İmamiyye
Şiasının itikadî konularından biri olan imamet inancının değişmez bir
parçası olmuştur.

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

Bibliyografya

Bağdadî, Abdülkadir Tahir b. Muhammed (ö.429/1038), Mezhepler Arasındaki Farklar, çev.:
Ethem Ruhi Fığlalı, Ankara 1991.
Bakhsh, S.Khuda, Politics in Islam, Sh. Muhammad Ashraf, Lahore 1954.
Baybal, Sami, İbrahimî Dinlerde Mesih’in Dönüşü, Konya 2002.
Cabiri, Muhammed Abid, İslam’da Siyasal Akıl, çev.: Vecdi Akyüz, İstanbul 1997.
Daftary, Ferhad, İsmailîler; Tarih ve Kuram, çev.: Ercüment Özkaya, Ankara 2001.
Dorraj, Manochehr from Zarathustra to Khomeni, London 1990.
Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî (ö.275/888), Sünen-i Ebu Davud, Beyrut 1409/1988.
Ertürk, Mustafa, Metin Tenkidi Prensipleri Açısından Sahih-i Buhari’deki Bazı Fiten Hadislerinin
Değerlendirilmesi, (Basılmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İstanbul 1995.
Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Basri (ö.324/935), Makalatü’l-İslamiyyin va’htilafu’l-Musallin,
tahk. Helmut Ritter, Vıesboden 1980.
Fığlalı, Ethem Ruhi, “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine”, AÜİFD., c. XXV.
--------, “İsnâaşeriyye,” DİA, c. XXIII.
Gündüz, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Vadi Yayınları, Ankara 1998.
Hasan b. Sabit el-Ensarî (ö.54/674), Divân, şerh: Yusuf Îyd, Beyrut 1412/1992.
Hatib el-Bağdadî, Hafız Ebubekir Ahmed b. Ali (ö.463/1071), Tarihu Bağdad ev Medinetü’s-Selam,
Dâru’l-Kütübu’l-İlmiyye, Beyrut, ts.
Hatiboğlu, Mehmet, Hz. Peygamber’in Vefatından Emevilerin Sonuna Kadar –Siyasi İctimai
Hadiselerle Hadis Münasebetleri, Basılmamış Docentlik Tezi, Ankara.
Hodgson, Marshall G.S., İslâm’ın Serüveni, İstanbul 1993.
İbn Abd Rabbih, Ebu Ömer Ahmed b. Muhammed el-Endülûsî (ö.328/939), Kitabu İkdü’l-Ferid, IVII,
şerh, İbrahim el-Ebyarî, Daru’l-Kütübu’l-Arabî, Beyrut, ts.
İbn Babaveyh el-Kummi (Şeyh Sadûk), Ebu Cafer Muhammed b. Ali (ö.381/991), Kemalü’d-Din
ve Temamü’n-Ni’me, Daru’l-Kütübü’l-İslâmiyye, Kum 1395/1975.
Risaletü’l-İ’tikadâti’l-İmamiyye, Türkçe çev.: E. Ruhi Fığlalı, Ankara 1978
İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed Abdulkerim eş-Şeybani (ö.630/1232), el-Kamil fi’t-
Tarih, İstanbul 1985.
İbn Kesir, İmadüddin Ebi’l-Feda İsmail b. Amr b. Kesir el-Kureyşî ed-Dımeşkî, el-Bidaye ve’n-
Nihaye fi’t-Tarih, çev.: Mehmet Keskin, İstanbul 1995.
İbn Kuteybe ed-Dineveri, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim (ö.276/889), Uyunu’l-Ahbar,
tahk.: Yusuf Ali Tavil, Beyrut 1986.
İbn Mace, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî (ö.275/888), Sünenü İbn Mace, Beyrut,
ts.
İbn Manzur, Ebu Fudayl Cemaleddin b. Manzur b. Muhammed b. Mükerrem (ö.711/1311),
Lisanü’l-Arab, Beyrut 1410/1990.
İsfahanî, Ebu’l-Ferec Ali b. El-Hüseyin (ö.356/966), Kitâbu’l-Eğanî, tahk.: el-Hey’etü’l-
Mısriyyetü’l-Amme, 1992.
--------, Mekatilü’t-Talibiyyin, tahk.: Seyyid Ahmed Sakar, Beyrut, ts.
İsferayani, Ebu Muzaffer (ö.471/1078), et-Tabsir fi’d-Din ve Temyizu Fırkatü’n-Naciyeti ani’l-
Fırakı’l-Halikin, tahk.: Kemal Yusuf el-Hut, Beyrut 1403/1983.
İlhan, Avni, Mehdilik, İstanbul 1993.
Kadî Abdulcebbar, Kadîu’l-Kudat Abdulcebbar b. Ahmed (ö.415/1020), el-Muğni, tahk.: Tevfik
et-Tavi ve Said Zayid, ts.
--------, Tesbitü Delâili’n-Nübuvve, Beyrut 1966.
Kohlberg, Etan, “Some Shi’i Views of the Antediluvan World” Studia Islamica, LII, Paris 1980.
Korkmaz, Sıddık, Tarihi Süreç İçerisinde Sebeiyye, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Ün. Sosyal
Bilimler Enstitüsü 2003.
Kuleynî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Ya’kub er-Razi (ö.329/941), el-Kâfî fi İlmi’d-Din, Farsça
tercüme ve şerhi ile birlikte, Seyyid Cevad Mustafa, Tahran, ts.
Kummî, Ebu’l-Hasan Ali b. el-Hüseyin b. Babeveyh (Baba Saduk) (ö.329/941), el-İmame ve’t-
Tabsıra mine’l-Hayre, Kum 1985.
Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söylemleri Olgusu, İslâmiyât, Ankara, Ekim-
Aralık 2001, c. 4, sayı: 4,.
Makdisî, Mutahhar b. Tahir (ö.387/997), el-Bed ve’t-Tarih, Beyrut 1899.
Martin Lings, Antik İnançlar Modern Hurafeler, çev.: Nabi Avcı, İstanbul 1991.
Mensching, Gustav, Dinî Sosyoloji, çev.: Mehmet Aydın, Konya 1994.
Mes’ûdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Hüseyin el-Hudhalî el-Bağdadî (ö.346/957-958), Murucu’z-Zeheb ve
Meadinu’l-Cevher, tahk.: M. Muhiddin Abdülhamid, Beyrut 1408/1988.
Naşi el-Ekber, Abdullah b. Muhammed (ö.293/906), Mesailü’l-İmame, Beyrut 1971.
Nevbahtî, Ebu Muhammed el-Hasan b. Musa (ö.310/922), Fıraku’ş-Şia, Matbaatü’d-Devle,
İstanbul 1931.
Nuaym b. Hammâd, Ebu Abdillah Nuaym b. Hammâd el-Mervezî (ö.229/844), Kitabu’l-Fiten,
tahk.: Süheyl Zekkâr, Beyrut 1414/1993.
Nu’manî, İbn Ebi Zeyneb Muhammed b. İbrahim (ö.360/971), Kitabu’l-Gaybe, tahk.: Aliekber elĞufari
, Tahran 1397.
Onat, Hasan, Emeviler Dönemi Şiî Hareketleri, Ankara 1993.
Öz, Mustafa, “Gâliyye,” DİA, c. XIII.
--------, “İsmailiyye”, DİA, c. XXIII.
Sachedina, Abdulaziz Abdusselam, Islamic Messianism: The Idea of Mahdi in Twelver Shíʹism,
Albany: State University of New York, 1981.
Sa’d Muhammed Hasan, el-Mehdîyyetü fi’l-İslâm Munzü Akdemi’l-Usûr Hatte’l-Yevm, Mısır 1953.
Sarıkçıoğlu, Prof. Dr. Ekrem Sarıkçıoğlu, “Mecusî Dininde Mehdi İnancı”, Atatürk Üniverstesi
İlahiyat Fakültesi Dergisi, Erzurum, sayı: 7.
Seffar el-Kumî, Ebu Cafer Muhammed b. el-Hasan b.Feruh (ö.290/902), Besairu’d-Derecati’l-
Kübra, tash.: Mirza Muhsin, Tahran 1374.
Söylemez, M. Mahfuz, Bedevîlikten Hadârîliğe Kûfe, Ankara 2001.
Şeyh Müfîd, Ebu Abdullah Muhammed b. Muhammed b. En-Numani el-Ukberi el-Bağdadi
(ö.413/1022), Evailü’l-Makalât fi Mezahibi’l- Muhtârât, ed. F. Ez-Zencanî, Tebriz 1371.
Taberanî, Süleyman b. Abdurrahman et-Tâberânî (ö.360/971), el-Mu’cemu’l-Kebîr, tahk.: Hamdi
Abdülmecid, Matbaatü’l-Vataniyyetü’l-Arabî, ts.
Taberi, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr (ö.310/922), Tarihu’l-Umem ve’l-Mulük , tahk.:
Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim, Dârü’l-Mearîf, Kahire, ts.
Thomson, William, “İslâm ve Mezhepler”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, çev.:
Adil Özdemir, İzmir 1983, sayı: 1,.
Tûsî, Ebu Cafer Muhammed b. Hasan (ö.460/1067), Kitabu’l-Gaybe, tahk.: İbadullah Tahrani ve
Ali Ahmet Nasıh, Kum 1417.
Ümit, Mehmet Zeydiyye-Mu’tezile Etkileşimi ve Kâsım er-Ressî, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2003.
Yönem, Ahmed, Mehdîlik Fikri ve Müslümanlar Arasındaki İlk Tezahürleri, (Basılmamış Yüksek
Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1998.
Van Vloten, Gerlof, Emevi Devrinde Arap Hakimiyeti, Şia ve Mesih Akideleri Üzerine Araştırmalar,
çev.: M. Said Hatipoğlu, Ankara 1986.
Watt, Montgomery, İslami Hareketler ve Modernlik, çev.: Turan Koç, İstanbul 1997.
--------, İslam’da Siyasal Düşüncenin Oluşumu, çev.: Ulvi Murat Kılavuz, İstanbul 2001.
Vaziri, Mustafa, The Emergence of Islam: Prophecy, Imamate, and Messianism in Perspective,
NewYork 1992.
Yakubi, Ahmed b. Ebi Yakub b. Cafer b. Veheb (ö.292/905), Tarihu Yakubî, Dâru Sadır, Beyrut
1992/1412.
Yavuz, Y. Şevki, “İmamiyye’nin Usûlü’d-Dine İlişkin Görüşleri,” Şiîlik Sempozyumu, İstanbul
1993.
Yönem, Ahmet, Mehdîlik Fikri ve Müslümanlar Arasındaki İlk Tezahürleri, (Basılmamış Yüksek
Lisans Tezi), Ankara 1998.
Zaman, Muhammad Qasım, “The Nature of Muhammed al-Nafs al-zakiyya’s Mahdiship: A
Study of Some Reports in Isbahanis Maqatil”, Hamdard Islamicus, Pakistan, 1990, c. XII,
No:1.

[serdarcan]

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

Sayın mektebi mülkiye sizin hz Mehdi a.s ile ilgili düşünceleriniz nelerdir..size göre mehdi varmıdır yokmudur doğmuşmudur doğmamışmıdır yada nasıl ortaya çıkacak yada asla böyle bir şey olmayacakmıdır..sizin şahsi fikrinizi öğrenmek istiyorum..

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

adaletin tesis edilmediği bir ortamda ikili diyaloglara girmeyeceğimi daha önce söylemiştim

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

www.haber10.com/makale/17067

Meal yazmış bir aydın olan İhsan Eliaçık`ın ilginç bir yazısı.İşin ilginç yanı Şii-Caferi Alimlerin Mehdi`nin varlığına delil olarak sundukları diğer Dinlerdeki Mehdiye benzer beklentiler ve İnançları İhsan Eliaçık Mehdi İnancının Doğru olmadığına delil olarak sunmuş.

[serdarcan]

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

[quote author=Mekteb-i Mülkiye link=topic=8564.msg55978#msg55978 date=1254759878]
adaletin tesis edilmediği bir ortamda ikili diyaloglara girmeyeceğimi daha önce söylemiştim
[/quote]

Sen şuna cevap veremiyorum desene..neden kaçmayı seçiyorsun..bunca yazı eklemişsin en azından kendi fikirlerini yaz bizde bilelim..



Burda adalet yoksa ve sen halen burdaysan sen bizden de adaletsizsin demektir..biz adaletsiz insanlarız sen adaletlilerin yanına git zorla tutan yok..daha fazla adaletten uzak kalma..

Hee birde nasıl şia oldum diye bölüme seninde sünnilikten nasıl şialığa geçtiğini yazmanı bekliyoruz..sünnilerdki yanlış nelrdi de sen şia oldun..şiadaki yanlışlar neler bu kadar saldırıyorsun bunları yazarmısın acaba..ama sen bunada cesaret edemezsin ve bir şekilde sıyrılırsın..

[muttaki]

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

selamunaleykum
mektebi mülkiye kardeşim inanın çok şaşırtıyorsunuz beni imamlara inanırken sırf bir kişi bir kişiye kafir demedi diye bu kadar değişmeniz tepkisel ddavranmanız şaşırtıyor
belki cevap vermeyeceksiniz ama üzüntüm beni yazmaktan alıkoyamıyor
biz imamı zaman agamızın varlığını kendi kendimize söylemiyoruz şia kaynaklarının yanında azımsanmayacak derecede ehli sünnetin sahih dediği kesinlikle doğru dediği hadis kitaplarındada bu mevzunun olması önemsizmi
bu zuhurun gerçekleşeceğine delil değilmi
yoksa hadislere itibar etmeden kuran bize yeter diyerek mi islamı yaşamalıyız
allahu hakim kuranda onlar istemesede allah nurunu tamamlayacaktır buyurmuştur
yüce allah insanları ıslah etmek için hep bir önder göndermemiş mi
imamımızda kıyametten önce gelerek dünyada islam dinini hakim kılacak önderdir
islam dini resulullahın şehadetiyle hemen bir önder tayin etmiş kendisine ,resullullah daha defnedilmeden sakifeye koşulup bir önder seçilmeye kalkışılmış.üstelik o zamanki müslümanların hepsi resulullahla yaşamış islamı birinci kaynaktan öğrenmişlerdibirkaç halifeden sonra islam dinini kimsesiz ilan ettiler
resulullahtan asırlar sonra yaşayan insanlara islamı öğretecek bir halifenin yokluğu anormal değilmi
bugün görüyoruz ki islam alemi ayrılığa düşmüş başsız bir islam bugün böyle ise yarın kıyamete kadar nasıl olur varın düşünün,nasıl dünyaya hakim olur kendi kendinemi varın düşünün
oysa akıllı bir insan düşündümü imamın varlığında asla şüpheye düşmez
koskoca son din son kitabın bir emiri vardır
***
ey allahım onun zuhurunu acil eyle islamı hakim eyle ümmeti muhammede vahdeti getirecek hz.peygamber s.a.a. evladının zuhurunu acil eyle
bizleride onun zuhurunu gerçek bekleyenlerden eyle
ilahi amin amin amin***
not:imamın ismini söylemememizin sebebi onun gayyıpta olup ismini zikrettiğimizde gelmesi dolayısıyla sıradan bir insan olmadığı için saygı gereği ayağa kalkmak ve selam vermek gerektiği için normal zamanlarda ismi yerine lakapları ile hitap etmemizden ileri gelmektedir
selamunaleykum

[Hucr bin Adiy]

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

[quote author=Mekteb-i Mülkiye link=topic=8564.msg55978#msg55978 date=1254759878]
adaletin tesis edilmediği bir ortamda ikili diyaloglara girmeyeceğimi daha önce söylemiştim
[/quote]

Şayet size göre bu forumda öyle bir durum ve öyle bir ciddiyetsizlik var ise, sizi bu forumda zorla tutan yok. Her an terk edebilirsiniz.

Hucr Bin Adiy

Ynt: MEHDÎ DÜŞÜNCESİNİN İTİKADÎLEŞMESİ ÜZERİNE

Her an forumu terkedebilme olanağımın olduğunun bilincindeyim ama bunun zamanına ben karar veririm siz değil

yazılarım çok zorunuza gidiyosa gücünüzü kullanır gereğini yaparsınız, ki yapıyosunuz da zaten

neyse benimle birebir muhatap olmayın, yazdıklarıma cevabınız varsa koyun ortaya yoksa şahsımla uğraşmayın