Tanrı tarafından aydınlatılmadan, hiç bir insan O'nun nasıl bir öz varlığa sahip olduğunu önceden karar veremez. Nitekim: Rab'bin düşüncesini kim bildi ? Ya da kim O'nun öğütçüsü oldu ? Kim O'na bir şey verdi ki, kendisine geri ödensin ? " ( Rom. 11: 34, 35 ). Bu nedenle peşin kararlar ve önyargılar , Tanrı'nın özü ile ilgili kendi tanıklığına karşı O'na Kendisinin kim olduğunu küstahlıkla anlatmaya kalkışmak gibidir !
İnanç konusunda " Tanrı nasıldır ? Kimdir ? Özü nedir ? " gibi sorular kadar önemli bir şey yoktur. Çünkü inancımızın sağlamlılığı Tanrı'yı ne şekilde tanıdığımıza bağlıdır. Bu nedenle bu soruların en başında gelmesi gereken soru " Tanrı'yı anlayabilir miyiz veya bilebilir miyiz ? " dir. Çünkü O'nu tanıyamazsak veya anlayamazsak, Üçlübirliği veya benzer konuları anlamak için sarfedeceğimiz çabalar boş olacaktır.
Ne var ki, Tanrı vahiy gönderip insanlara hem kendi varlığı, hem de kutsal isteği ve buyrukları konusunda seslenmiştir. Tanrı açıklamalarını anlaşılır bir dilde vermiştir:
" ... okuduğunuz zaman .... anlayabilirsiniz " ( Ef. 3:4 )
" Okuyup anlayabileceğinizden başka bir şey yazmıyor... " ( 2. Ko. 1:13 )
Vahiy'de ( Kutsal Kitaplarda ) Kendini anlattığına göre O'nu bilmemize ve kısıtlı olsa da kavramamızı bekliyor:
" Durun ve Tanrı olan beni bilin ! " ( Mez. 46:10 )
Şimdi başta söylediğimiz gibi, Tanrı'nın özündeki Üçlübirlikli yapısını incelemeden " Tanrı'yı anlayabilir miyiz, bilebilir miyiz ? " sorusuna cevap vermeliyiz. ( Carlos MADRIGAL )
Ben bu soruya, Kutsal Kitap'ın bu konuyu aydınlattığı sadelikle cevaplamak istiyorum:
a ) İnsan yaratılış aracılığıyla Tanrı'nın varlığını ve kudretini anlamaya başlıyor. Çünkü yaratılışta Yaradan'ın " izlerine " rastlıyoruz. Yani eseri aracılığıyla bu evrenin mimarının ne denli hikmetli, güçlü ve doğaüstü olduğunu anlıyoruz: " Dünyanın yaratılışından beri, Tanrı'nın görünmeyen nitelikleri, yani sonsuz gücü ve Tanrılığı, O'nun yaptıklarıyla anlaşılarak açıkca görülüyor." ( Rom. 1:20 )
b ) Kutsal Kitap'ın her konuda verdiği bilgi, bize öğretilenleri anlamamız ve uygulamamız içindir: " Gizli şeyler Tanrımız Rab'bindir; fakat bu yasanın bütün sözlerini yapalım diye açığa çıkarılmış olan şeyler ( yani gelen vahiyler ) ebediyen bizimdir ve oğullarımızındır. " ( Yasanın Tekrarı 29:29 ). Tanrı'yı, Kendi kendisini, Kutsal Yazılar'da tanıttığı kadar öğrenebiliriz; ne daha az , ne daha fazla. Bu doğrultuda, sonsuz olan Tanrı'nın bir çok niteliği ( ezeliyeti, her yerde hazır nazır bulunuşu, bu konudaki önbilgisi vb. ), insan aklını fazlasıyla aşıyor. Ama yine de mantığımız, mutlak ve sonsuz varlık olan Tanrı'nın böyle olması gerektiğini onaylıyor. Üçlübirlik konusunda aynı şey söz konusudur; insan algılayışı için bir gizemdir; ama görüleceği gibi, insan mantığı ve sağduyusu için tam bir gerekliliktir. Önemli olan, Tanrı'nın bunu gizlemeyip açığa çıkarmış olmasıdır. Demek ki, bu gerçeğin bir gizem olarak kalmasını istemedi. İşte vahyin önemi budur. ( C. M. )
c ) Tanrı 'nın , O'nu doğru biçimde anlamamız için , Kendisi hakkında verdiği bilgi ile birlikte aklımızı ve ruhumuzu aydınlatması gerek: " Doğal haliyle kişi , Tanrı'nın Ruhuyla ilgili şeyleri kabul etmez. Çünkü bunlar ona saçma gelir. Ruhça anlaşıldıkları içinde bunları anlayamaz. İnsanın düşüncelerini, insanın içinde olan kendi ruhundan başka kim bilir ? Bunun gibi, Tanrı'nın düşüncelerini Tanrı'nın ruhundan başkası bilemez. Tanrı'nın bize lütfettiklerini bilelim diye, Tanrı'dan gelen Ruh'u aldık." ( 1. Ko. 2:11-14 ).
d ) Son olarak , Kutsal Kitap'ın açık beyanı şudur: Sonsuz yaşam , tek gerçek Tanrı olan seni ve gönderdiğin İsa Mesih'i tanımalarıdır" ( Yu. 17:3 ).İsa'yı olduğu gibi tanımadan , TEK TANRI'YI tanıyamayız. Çünkü İsa Tanrı'nın canlı ve mükemmel tanıtımını yaptı; O yaşayan Vahiy'dir . Nitekim Tanrı'yı Üçlübirlik olarak , yani Öz, Söz ve Ruh olarak ( ya da Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak ) öğrenmeden , O'nu tanıdığımızı söyleyemeyiz; çünkü : " Oğul'u Baba'dan başka kimse tanımaz. Oğul'dan ve Oğul'un Baba'yı tanıtmayı dilediği kişilerden başkası da Baba'yı tanımaz. ( Mat. 11:27 ).
" Ruh herşeyi, Tanrı'nın derin düşüncelerini bile araştırır. İnsanın düşüncelerini, insanın içinde olan kendi ruhundan başka kim bilir ? Bunun gibi, Tanrı'nın düşüncelerini Tanrı'nın Ruhundan başkası bilemez " ( 1. Ko . 2: 10, 11 )
Sonuç şu ki, Tanrı'yı öğrenmek istiyorsak, bundan daha önemlisi doğru ibadette bulunmak istiyorsak Üçlübirlik gerçeğini algılamak şarttır.
Öyleyse, Tanrı nasıl bir varlıktır ? Yaradan, gücü her şeye yeten olduğunu ve bunun gibi bir çok mutlak niteliklere sahip olduğunu biliyoruz. Ama sorumuz şudur : Öz itibariyle nasıl bir varlıktır ?
Kutsal Kitap'ta açıklanan inancın temel taşı, önce Tanrı'nın birliğidir:
Dinle ey İsrail Tanrımız Rab bir olan Rab'dir ve Tanrı'n Rab'bi bütün yüreğinle, bütün canınla ve bütün kuvvetinle seveceksin ( Yasanın Tekrarı ).
Karşımda başka ilahların olmayacaktır. Kendin için oyma put, yukarıda göklerde olanın, yahut aşağıda yerde olanın , yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapıp onlara eğilmiyeceksin ve ibadet etmeyeceksin... ( Yasanın Tekrarı 5:7-8 ).
Bu gerçeği çarpıtan her öğretiş kati surette hoş görülemez. Çoktanrılılık, üç tanrılık veya her nevi putperestlik , Kutsal Kitap'ta ağır bir şekilde kınanmaktadır. Üç tanrının üçlemeleri birçok putperest dininde yaygın bir inançtı ( Mezopotamya'da, Babil'de, Mısır'da... ) Üçlübirlik üç tanrıdan söz etmez, Tanrı'nın tekliğini çarpıtmaz da. Aksine O'ndaki birlik anlayışını sağlamlaştırır, anlamamızı sağlar !
Bazılarının ileri sürdüğü gibi, Üçlübirlik inancı Roma putperestliğinin ve özellikle imparator Konstantin'den gelen baskının sonucu olarak belirlenmedi. Tanrı'nın birliği konusu gibi, Üçlübirlik öğretisi de doğrudan doğruya Kutsal Kitap'ta görülür.
Tanrı'nın kendisi hakkında verdiği ilk tanımlaması nedir ? Eski zamanlarda bir zat kendi ismiyle tanımlanırdı. Bu nedenle Tanrı'nın ilk yazılı vahyinde ( Tevrat'ta ) Musa'ya açıkladığı kendi öz ismi her şeyden anlamlıdır.
Musa Tanrı'ya dedi: İşte , ben İsrail oğullarına geldiğim zaman , onlara: Atalarınızın Tanrısı beni size gönderdi desem, onlar da bana: O'nun ismi nedir ? derlerse, onlara ne diyeyim ?
Tanrı Musa'ya dedi: BEN, BEN OLANIM; İsrail oğullarına böyle diyeceksin; beni size BEN'İM gönderdi... Atalarınızın Tanrısı.... YHVH beni size gönderdi ( Çık. 3:13-15 ).
Tanrı Musa'ya " BEN, BEN OLANIM " dedi. İbranicesi: " Ehyeh asher ehyeh". Bu, Tanrı'nın sonsuz varoluşunun ilk ve en isabetli açıklamasıdır. İbranicede bu fiilin kipi " bitmeyen bir şimdi" yi ifade eder ( yani zamansızlık veya sonsuzluk ). Bu şekilde " BEN'İM " ifadesi Tanrı'nın öz ismidir. 15. ayette "ehvey " fiili isim olarak geçiyor: YHVH; yani Yahveh ya da Yehovah. Bu isim şu üç temel gerçeği kapsar:
a) Tanrı aşkındır, doğaüstüdür.
b) Tanrı kendiliğinden vardır.
c) Tanrı değişmez.
YHVH ismi, kendiliğinden varolan ve hiç bir şeye muhtaç olmayan Tanrı'ya işaret ediyor....... yaratılışın tam zıddıdır. Her şeye aşkın ( transandantal ) olan tanrı'yı tanımlamak için kelamcıların vardığı sonuç, Tanrı ta Musa zamanında kendini YHVH olarak açıklarken bildirilmişti !
Tanrı'nın birliği, sayısal bir birlikten çok, kendi içindeki tutarlılığın birliği ve değişmezliğidir. tanrı'nın birliği bütün Kutsal Kitap boyunca ( Tevrat, Zebur ve İncil ) defalarca tekrarlanan ve değişmeyen gerçektir. Ama özü, bir sayıdan veya nesnesel bir " bir" likten çok daha yüce bir şeydir: Bir yumurta iki yumurta değildir. Ama bir yumurta bir taştan farklıdır. Taşın neresine bakarsan aynıdır; çünkü cansızdır. Yumurta ise , kabuk, akı ve sarısından oluşur. Üçlü oluşu sayısal birliğini bozmaz.
Tanrı'dan ve sıfatlarından söz ederken, O'nun Vücudu ( yani öz varlığı ) ve Zatı ( öz kişiliği veya karakteri ) olmak üzere iki ayrı ana özellikler toplamını birbirinden ayırmamız gerekiyor. İşte varlığı, demin sıraladığımız aşkın oluşu ve benzerleri ile birlikte her şeye kadir olması ve diğer yapısal sıfatları kapsıyor. Bunlar Tanrı'nın varlığı ile yetenekleri olarak beliriyor. Zatı ise, şahsi ve ahlaksal özellikleri ile ilgili olup merhamet, sevgi, doğruluk, kutsallık gibi nitelikleri kapsıyor. Bunlar, O'nun davranışları ve karakteri olarak beliriyor.
tanımlamaktadır:
" Tanrı sevgidir " ( ( 1. Yu. 4:8,16 )
" Tanrı ışıktır " ( 1. Yu. 4:5 )
" Tanrı ruhtur " ( Yu. 4:24 )
Bunlar Tanrı'nın sahip olduğu sıfatlar değil, esas özünü oluşturan gerçeklerdir. Yalnız seviyor değil, SEVGİ'nin ta kendisidir. Yalnız aydınlatıyor değil, her anlayışın, paklığın ve gücün mutlak kaynağıdır.: IŞIK'tır. O'nda karanlık yoktur. Bu nedenle Kendisinden hiçbir zararın veya kötülüğün gelmeyeceğini kesin bilebiliriz. O RUH'tur, yani etkindir. Her ne kadar hiç bir fiziksel yönü yoksa da, evreni var edip ona yaşam veren ve onu devam ettiren güçtür.
Dahası, insanında, bedeniyle birlikte ruhsal bir yapısı vardır. Dolayısıyla insan ruhu, Ruh olan Tanrı'yla kesin bie iletişim ve ilişki kurabilir. Bu ilişkiye isterseniz ibadet diyebiliriz. Bu ibadet veya tapınış ruhta ve gerçektedir. ( Yu. 2:23-24 ). İşte bunları bilmek , Tanrı'nın basit bir sayısal birliğinden söz etmekten çok daha önemli değil mi ? Aynı şekilde:
" Orduların ( meleklerin ) Rab'bi kuddustur, kuddustur, kuddustur; bütün dünya O'nun izzetiyle doludur... " ( Yeşaya 6:3 )
Mutlak Birlik Olan'ın ahlak yapısı üç kez kutsaldır. Her kötülüğün, ruhsal kirliliğin, yalanın vs. zıt ucu olması, yalın bir teklikten daha önemli olup insan için en büyük sığınaktır.
" Bunların üçlübirlikle ne ilgisi var ? " diyebilirsiniz.... Ama Tanrı'nın özüyle ilgili gerçeklerin , Tanrı'yı büyütecin altında soğuk bir incelemeye almamız için değil, herşeyden önce O'nu tanımamız ve tapınmamız için açıklanan gerçekler olduğunu unutmamızı istemiyorum. Tanrı üzerine düşüneceksek, hedefimiz, O'nun nasıl olduğunu daha iyi anlayıp, O'na hayatımızın her alanında yer vermek olsun !
Tanrı'nın SEVGİ,IŞIK ve RUH oluşu ile KUTSAL, KUTSAL, KUTSAL olan karakteri ezelden ebede O'nun özü ve O'nunla olan ilişkimizin dayandığı temel olmalıdır. Dolayısıyla Tanrı'yı öğrenmeye çalışırken itirazcı bir tavırla değil sade bir yürekle yaklaşmalıyız.
........ Ne var ki, Tanrı'nın sıfatlarını tam kavrayamasak da, kişiliğini bilebiliriz. Tanrı'nın bilgisine asla erişemem, ama O'nun sevgisini hem kavrayabilir hem de hissedebilirim. Bir örnek vereyim: babam cerrahtır; ben babamı tanırım, beni sevip sevmediğini, nasıl bir kişiliği olduğunu bilirim. Ama onu bu şekilde bilmem, tıp ile ilgili bütün bilgileri kavramamı gerektirmez. Aynen böyle Tanrı'nın Varlığını tam anlamasak da, O'nun Zatı'nı anlayabiliriz.
Yani Tanrı'nın sonsuz varlığını biz, sonlu ve yaratılmış varlıklar olarak tam kavrayamayız ama sıfatlarının gerçeğini ve gerekliliğini anlayabiliriz ( ezeli-ebedi, her şeye kadir, her şeyi bilen, her yerde hazır ve nazır oluşu vb. ). O'nun karakterini ise ( kutsallığı, doğruluğu, merhameti, sevgisi vb. ), biz de kişilğe sahip varlıklar olarak yalnız anlayabiliriz değil, Kendisine sevgi, doğruluk gibi aynı kişisel erdemler ile yaklaşabiliriz. İşte tanışıklığımız ve ibadetimiz böyle olmalı. ,
Tanrı...
İnsana, bir " baba" sevgisiyle yaklaşıyor. sevgisi her şeye neden olmuştur; evreni var eden, devam ettiren ve bir amaca bağlayan O'ndaki güçtür.
Ayrıca O aydınlatan ışıktır. Yani yolumuzu aydınlatır. Kendini de açıklar vetanıtır. Gönderdiği Kelam'a, özünden geldiği için, bir mecaz olarak " oğul " ismini verir: Söz, insan ( İsa ) olup aramızda yaşadı. Biz de... biricik Oğul'un ( önceki cümleye göre Söz'ün ) yüceliğini gördük.
Son olarak, özü fiziksel değildir, özü ruhtur ve kutsaldır. Demek ki O, hareketsiz bir put gibi değildir. Hareket halinde yaşayan ruhtur ( " ruh " kelimesinin kökeni: " rüzgar", " cereyan " gibi anlamlar taşıyor ). Kutsal " her şeyden ayrı olan, benzeri olmayan " anlamına geldiği gibi, özellikle Tanrı'nın ahlaksal mükemmelliğini ifade eder.
O'na yönelirken ruhta, kutsallıkta ve gerçekte bir ibadetle yaklaşmalıyız. Bu şekilde " Baba ", " Oğul" ve " Kutsal Ruh " sözcüklerini, tek Tanrı özünü anlamamız içi, bedensel sıfatlar olarak değil, Kendisinin Kutsal Kitap'ta kullandığı mecazlar olarak kabul etmemiz gerekiyor. Yani, prensip olarak, aynı Tanrı' yı tanımlayan üç isim ve simgedir. Özellikle şunu da söyleyeyim: " Oğul " kavramının ,İsa'nın doğumuyla hiç ilgisi yoktur, fiziksel bir anlam da taşımamaktadır.
"Baba", " Oğul" ve Kutsal Ruh " terimleri, Tanrılıktaki öz ( varlığı ve zatı ), söz ( kelamı ve ilm i ) ve ruh ( etkinliği ve kutsallığı ) şeklindeki 3 esası isimlendiriyor. Bakınız yaratılış olayı; ezeli varlık olan Tanrı dünyayı yaratır; Kendi Sözü aracılığıyla yaratır ve yarattığı dünyaya da Ruhu'yla ( etkin gücüyle ) şekil verir:
" Başlangıçta Tanrı gökleri ve yeri yarattı. Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı'nın Ruhu suların üzerinde hareket ediyordu ( şekil veriyordu). Tanrı dedi: ışık olsun ( olsun diye buyurdu) ; ve ışık oldu..." ( Tekvin 12:1-3 )
" Tanrı, bir babaya nasıl benzetrilebilir ? " diye itiraz edilir. " Bu, En Yüce Olan'ı taratıkların seviyesine indirerek aşağılamak demek değil mi ? " Tanrı Kendini tanımlarken insanoğlunun kolayca anlayacağı sembolik ifadeler kullanır. Buna " insan benzeyişi " ( antropomorfik ) terimler denir.
Bu ifadeleri bir mecaz olarak anlamakta kimse zorluk çekmez. " Baba " veya "Oğul " ifadelerini mecaz olarak kabul etmeyecek miyiz ? Tanrı'ya aftedilen insana özgü terimler bize bir gerçek tasvir değil, yalnızca imalar ve telkinler vermektedir. Bu yüzden bunlar betimleyici benzetmeler değil, çağrıştırıcıdırlar. Kimsenin tanrı'yı, fiziksel bir anlam vererek bir şeye benzetmeye hakkı yoktur ( Bu, putperestlik olurdu ). Nitekim:
Tanrı'yı kime benzetiyorsunuz ? Hangi benzeri O'nunla denk tutuyorsunuz ? Put, onu bir işçi dökmüştür... Beni kime benzeteceksiniz ki, ben ona musavi olayım ? Kuddus diyor. Gözlerinizi yukarı kaldırın ve bunları kimin yarattığını görün... Bilmedin mi ? İşitmedim mi ? Ebedi Tanrı, Rab, dünyanın uçlarını yaratan, zayıflamaz ve yorulmaz; O'nun anlayışının derinliğine erilmez. " ( Yeşaya 40: 18 - 28 )
Ama buna karşın O Kendini, uygun gördüğü her simgeye benzetebilir. Bu sefer kimsenin de bunu reddetmeye hakkı yoktur !Kutsal Sözünde, Kendini " Baba", " Oğul" ve " Kutsal Ruh " olarak tanıtır.
Tanrı her şeyi sevgiyle yarattı. O, herşeyin kaynağıdır. Herşeyin O'nun sevgisiyle var edildiğini dile getirmek için " baba" dan daha güzel bir tanım olabilir mi ? Yarattığı insanları bugün de seviyor; en mükemmel babadan daha çok seviyor. Bu nedenle Kendini bize yaklaşan " göksel Baba " olarak tanıtır. Çünkü İnsanoğlu ile kurmak istediği ilişki çok yönlü bir dostluktur.
Tanrı'nın özünde Kelam " ses ve harfler " biçiminde değil, yaşayan bir düşünce, bir tasarım biçiminde vardır. Kendi özünden çıkan kadim Kelam'a " oğul " demek istiyor. Bu başka bir varlık, başka bir tanrı değildir. Hem Tanrı'dan çıkan hem de özünde kalan Kendi Kelam'ıdır ( Tıpkı ilk yorumcular isabetli bir şekilde dedikleri gibi: " gökten inmiş ve gökte olan " ;Yuhanna 3:13'e getirilen açıklama ) . Hele bu Kelam'ı Canlı Kitap olarak, yani İsa Mesih olarak gönderdiği zaman O'na " Oğul " diyor. Çünkü Kendisinden kaynaklandığı için, O'nu "biricik oğul " gibi sever ! Bu " Oğul " yaşayan vahiydir ve Tanrı'nın özünü açıklar ve bu " Oğul " da Tanrı'yla insan arasında başka kimsenin seremeyeceği köprüyü serer.
Ama Tanrı bir cisim değildir. O ruhtur. Ayrıca yalnız bir kavram değildir, yaşayan ve etkin olan bir ruhtur. Ama herhangibir ruh değil " Kutsal Ruh"tur. Kutsal " her şeyden ayrı olan, benzeri olmayan " anlamına geldiği gibi, özellikle Tanrı'nın , iyiliğin, adaletin ve doğruluğun kendisi olduğunu ifade eder.
İnanç konusunda " Tanrı nasıldır ? Kimdir ? Özü nedir ? " gibi sorular kadar önemli bir şey yoktur. Çünkü inancımızın sağlamlılığı Tanrı'yı ne şekilde tanıdığımıza bağlıdır. Bu nedenle bu soruların en başında gelmesi gereken soru " Tanrı'yı anlayabilir miyiz veya bilebilir miyiz ? " dir. Çünkü O'nu tanıyamazsak veya anlayamazsak, Üçlübirliği veya benzer konuları anlamak için sarfedeceğimiz çabalar boş olacaktır.
Ne var ki, Tanrı vahiy gönderip insanlara hem kendi varlığı, hem de kutsal isteği ve buyrukları konusunda seslenmiştir. Tanrı açıklamalarını anlaşılır bir dilde vermiştir:
" ... okuduğunuz zaman .... anlayabilirsiniz " ( Ef. 3:4 )
" Okuyup anlayabileceğinizden başka bir şey yazmıyor... " ( 2. Ko. 1:13 )
Vahiy'de ( Kutsal Kitaplarda ) Kendini anlattığına göre O'nu bilmemize ve kısıtlı olsa da kavramamızı bekliyor:
" Durun ve Tanrı olan beni bilin ! " ( Mez. 46:10 )
Şimdi başta söylediğimiz gibi, Tanrı'nın özündeki Üçlübirlikli yapısını incelemeden " Tanrı'yı anlayabilir miyiz, bilebilir miyiz ? " sorusuna cevap vermeliyiz. ( Carlos MADRIGAL )
Ben bu soruya, Kutsal Kitap'ın bu konuyu aydınlattığı sadelikle cevaplamak istiyorum:
a ) İnsan yaratılış aracılığıyla Tanrı'nın varlığını ve kudretini anlamaya başlıyor. Çünkü yaratılışta Yaradan'ın " izlerine " rastlıyoruz. Yani eseri aracılığıyla bu evrenin mimarının ne denli hikmetli, güçlü ve doğaüstü olduğunu anlıyoruz: " Dünyanın yaratılışından beri, Tanrı'nın görünmeyen nitelikleri, yani sonsuz gücü ve Tanrılığı, O'nun yaptıklarıyla anlaşılarak açıkca görülüyor." ( Rom. 1:20 )
b ) Kutsal Kitap'ın her konuda verdiği bilgi, bize öğretilenleri anlamamız ve uygulamamız içindir: " Gizli şeyler Tanrımız Rab'bindir; fakat bu yasanın bütün sözlerini yapalım diye açığa çıkarılmış olan şeyler ( yani gelen vahiyler ) ebediyen bizimdir ve oğullarımızındır. " ( Yasanın Tekrarı 29:29 ). Tanrı'yı, Kendi kendisini, Kutsal Yazılar'da tanıttığı kadar öğrenebiliriz; ne daha az , ne daha fazla. Bu doğrultuda, sonsuz olan Tanrı'nın bir çok niteliği ( ezeliyeti, her yerde hazır nazır bulunuşu, bu konudaki önbilgisi vb. ), insan aklını fazlasıyla aşıyor. Ama yine de mantığımız, mutlak ve sonsuz varlık olan Tanrı'nın böyle olması gerektiğini onaylıyor. Üçlübirlik konusunda aynı şey söz konusudur; insan algılayışı için bir gizemdir; ama görüleceği gibi, insan mantığı ve sağduyusu için tam bir gerekliliktir. Önemli olan, Tanrı'nın bunu gizlemeyip açığa çıkarmış olmasıdır. Demek ki, bu gerçeğin bir gizem olarak kalmasını istemedi. İşte vahyin önemi budur. ( C. M. )
c ) Tanrı 'nın , O'nu doğru biçimde anlamamız için , Kendisi hakkında verdiği bilgi ile birlikte aklımızı ve ruhumuzu aydınlatması gerek: " Doğal haliyle kişi , Tanrı'nın Ruhuyla ilgili şeyleri kabul etmez. Çünkü bunlar ona saçma gelir. Ruhça anlaşıldıkları içinde bunları anlayamaz. İnsanın düşüncelerini, insanın içinde olan kendi ruhundan başka kim bilir ? Bunun gibi, Tanrı'nın düşüncelerini Tanrı'nın ruhundan başkası bilemez. Tanrı'nın bize lütfettiklerini bilelim diye, Tanrı'dan gelen Ruh'u aldık." ( 1. Ko. 2:11-14 ).
d ) Son olarak , Kutsal Kitap'ın açık beyanı şudur: Sonsuz yaşam , tek gerçek Tanrı olan seni ve gönderdiğin İsa Mesih'i tanımalarıdır" ( Yu. 17:3 ).İsa'yı olduğu gibi tanımadan , TEK TANRI'YI tanıyamayız. Çünkü İsa Tanrı'nın canlı ve mükemmel tanıtımını yaptı; O yaşayan Vahiy'dir . Nitekim Tanrı'yı Üçlübirlik olarak , yani Öz, Söz ve Ruh olarak ( ya da Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak ) öğrenmeden , O'nu tanıdığımızı söyleyemeyiz; çünkü : " Oğul'u Baba'dan başka kimse tanımaz. Oğul'dan ve Oğul'un Baba'yı tanıtmayı dilediği kişilerden başkası da Baba'yı tanımaz. ( Mat. 11:27 ).
" Ruh herşeyi, Tanrı'nın derin düşüncelerini bile araştırır. İnsanın düşüncelerini, insanın içinde olan kendi ruhundan başka kim bilir ? Bunun gibi, Tanrı'nın düşüncelerini Tanrı'nın Ruhundan başkası bilemez " ( 1. Ko . 2: 10, 11 )
Sonuç şu ki, Tanrı'yı öğrenmek istiyorsak, bundan daha önemlisi doğru ibadette bulunmak istiyorsak Üçlübirlik gerçeğini algılamak şarttır.
Öyleyse, Tanrı nasıl bir varlıktır ? Yaradan, gücü her şeye yeten olduğunu ve bunun gibi bir çok mutlak niteliklere sahip olduğunu biliyoruz. Ama sorumuz şudur : Öz itibariyle nasıl bir varlıktır ?
Kutsal Kitap'ta açıklanan inancın temel taşı, önce Tanrı'nın birliğidir:
Dinle ey İsrail Tanrımız Rab bir olan Rab'dir ve Tanrı'n Rab'bi bütün yüreğinle, bütün canınla ve bütün kuvvetinle seveceksin ( Yasanın Tekrarı ).
Karşımda başka ilahların olmayacaktır. Kendin için oyma put, yukarıda göklerde olanın, yahut aşağıda yerde olanın , yahut yerin altında sularda olanın hiç suretini yapıp onlara eğilmiyeceksin ve ibadet etmeyeceksin... ( Yasanın Tekrarı 5:7-8 ).
Bu gerçeği çarpıtan her öğretiş kati surette hoş görülemez. Çoktanrılılık, üç tanrılık veya her nevi putperestlik , Kutsal Kitap'ta ağır bir şekilde kınanmaktadır. Üç tanrının üçlemeleri birçok putperest dininde yaygın bir inançtı ( Mezopotamya'da, Babil'de, Mısır'da... ) Üçlübirlik üç tanrıdan söz etmez, Tanrı'nın tekliğini çarpıtmaz da. Aksine O'ndaki birlik anlayışını sağlamlaştırır, anlamamızı sağlar !
Bazılarının ileri sürdüğü gibi, Üçlübirlik inancı Roma putperestliğinin ve özellikle imparator Konstantin'den gelen baskının sonucu olarak belirlenmedi. Tanrı'nın birliği konusu gibi, Üçlübirlik öğretisi de doğrudan doğruya Kutsal Kitap'ta görülür.
Tanrı'nın kendisi hakkında verdiği ilk tanımlaması nedir ? Eski zamanlarda bir zat kendi ismiyle tanımlanırdı. Bu nedenle Tanrı'nın ilk yazılı vahyinde ( Tevrat'ta ) Musa'ya açıkladığı kendi öz ismi her şeyden anlamlıdır.
Musa Tanrı'ya dedi: İşte , ben İsrail oğullarına geldiğim zaman , onlara: Atalarınızın Tanrısı beni size gönderdi desem, onlar da bana: O'nun ismi nedir ? derlerse, onlara ne diyeyim ?
Tanrı Musa'ya dedi: BEN, BEN OLANIM; İsrail oğullarına böyle diyeceksin; beni size BEN'İM gönderdi... Atalarınızın Tanrısı.... YHVH beni size gönderdi ( Çık. 3:13-15 ).
Tanrı Musa'ya " BEN, BEN OLANIM " dedi. İbranicesi: " Ehyeh asher ehyeh". Bu, Tanrı'nın sonsuz varoluşunun ilk ve en isabetli açıklamasıdır. İbranicede bu fiilin kipi " bitmeyen bir şimdi" yi ifade eder ( yani zamansızlık veya sonsuzluk ). Bu şekilde " BEN'İM " ifadesi Tanrı'nın öz ismidir. 15. ayette "ehvey " fiili isim olarak geçiyor: YHVH; yani Yahveh ya da Yehovah. Bu isim şu üç temel gerçeği kapsar:
a) Tanrı aşkındır, doğaüstüdür.
b) Tanrı kendiliğinden vardır.
c) Tanrı değişmez.
YHVH ismi, kendiliğinden varolan ve hiç bir şeye muhtaç olmayan Tanrı'ya işaret ediyor....... yaratılışın tam zıddıdır. Her şeye aşkın ( transandantal ) olan tanrı'yı tanımlamak için kelamcıların vardığı sonuç, Tanrı ta Musa zamanında kendini YHVH olarak açıklarken bildirilmişti !
Tanrı'nın birliği, sayısal bir birlikten çok, kendi içindeki tutarlılığın birliği ve değişmezliğidir. tanrı'nın birliği bütün Kutsal Kitap boyunca ( Tevrat, Zebur ve İncil ) defalarca tekrarlanan ve değişmeyen gerçektir. Ama özü, bir sayıdan veya nesnesel bir " bir" likten çok daha yüce bir şeydir: Bir yumurta iki yumurta değildir. Ama bir yumurta bir taştan farklıdır. Taşın neresine bakarsan aynıdır; çünkü cansızdır. Yumurta ise , kabuk, akı ve sarısından oluşur. Üçlü oluşu sayısal birliğini bozmaz.
Tanrı'dan ve sıfatlarından söz ederken, O'nun Vücudu ( yani öz varlığı ) ve Zatı ( öz kişiliği veya karakteri ) olmak üzere iki ayrı ana özellikler toplamını birbirinden ayırmamız gerekiyor. İşte varlığı, demin sıraladığımız aşkın oluşu ve benzerleri ile birlikte her şeye kadir olması ve diğer yapısal sıfatları kapsıyor. Bunlar Tanrı'nın varlığı ile yetenekleri olarak beliriyor. Zatı ise, şahsi ve ahlaksal özellikleri ile ilgili olup merhamet, sevgi, doğruluk, kutsallık gibi nitelikleri kapsıyor. Bunlar, O'nun davranışları ve karakteri olarak beliriyor.
tanımlamaktadır:
" Tanrı sevgidir " ( ( 1. Yu. 4:8,16 )
" Tanrı ışıktır " ( 1. Yu. 4:5 )
" Tanrı ruhtur " ( Yu. 4:24 )
Bunlar Tanrı'nın sahip olduğu sıfatlar değil, esas özünü oluşturan gerçeklerdir. Yalnız seviyor değil, SEVGİ'nin ta kendisidir. Yalnız aydınlatıyor değil, her anlayışın, paklığın ve gücün mutlak kaynağıdır.: IŞIK'tır. O'nda karanlık yoktur. Bu nedenle Kendisinden hiçbir zararın veya kötülüğün gelmeyeceğini kesin bilebiliriz. O RUH'tur, yani etkindir. Her ne kadar hiç bir fiziksel yönü yoksa da, evreni var edip ona yaşam veren ve onu devam ettiren güçtür.
Dahası, insanında, bedeniyle birlikte ruhsal bir yapısı vardır. Dolayısıyla insan ruhu, Ruh olan Tanrı'yla kesin bie iletişim ve ilişki kurabilir. Bu ilişkiye isterseniz ibadet diyebiliriz. Bu ibadet veya tapınış ruhta ve gerçektedir. ( Yu. 2:23-24 ). İşte bunları bilmek , Tanrı'nın basit bir sayısal birliğinden söz etmekten çok daha önemli değil mi ? Aynı şekilde:
" Orduların ( meleklerin ) Rab'bi kuddustur, kuddustur, kuddustur; bütün dünya O'nun izzetiyle doludur... " ( Yeşaya 6:3 )
Mutlak Birlik Olan'ın ahlak yapısı üç kez kutsaldır. Her kötülüğün, ruhsal kirliliğin, yalanın vs. zıt ucu olması, yalın bir teklikten daha önemli olup insan için en büyük sığınaktır.
" Bunların üçlübirlikle ne ilgisi var ? " diyebilirsiniz.... Ama Tanrı'nın özüyle ilgili gerçeklerin , Tanrı'yı büyütecin altında soğuk bir incelemeye almamız için değil, herşeyden önce O'nu tanımamız ve tapınmamız için açıklanan gerçekler olduğunu unutmamızı istemiyorum. Tanrı üzerine düşüneceksek, hedefimiz, O'nun nasıl olduğunu daha iyi anlayıp, O'na hayatımızın her alanında yer vermek olsun !
Tanrı'nın SEVGİ,IŞIK ve RUH oluşu ile KUTSAL, KUTSAL, KUTSAL olan karakteri ezelden ebede O'nun özü ve O'nunla olan ilişkimizin dayandığı temel olmalıdır. Dolayısıyla Tanrı'yı öğrenmeye çalışırken itirazcı bir tavırla değil sade bir yürekle yaklaşmalıyız.
........ Ne var ki, Tanrı'nın sıfatlarını tam kavrayamasak da, kişiliğini bilebiliriz. Tanrı'nın bilgisine asla erişemem, ama O'nun sevgisini hem kavrayabilir hem de hissedebilirim. Bir örnek vereyim: babam cerrahtır; ben babamı tanırım, beni sevip sevmediğini, nasıl bir kişiliği olduğunu bilirim. Ama onu bu şekilde bilmem, tıp ile ilgili bütün bilgileri kavramamı gerektirmez. Aynen böyle Tanrı'nın Varlığını tam anlamasak da, O'nun Zatı'nı anlayabiliriz.
Yani Tanrı'nın sonsuz varlığını biz, sonlu ve yaratılmış varlıklar olarak tam kavrayamayız ama sıfatlarının gerçeğini ve gerekliliğini anlayabiliriz ( ezeli-ebedi, her şeye kadir, her şeyi bilen, her yerde hazır ve nazır oluşu vb. ). O'nun karakterini ise ( kutsallığı, doğruluğu, merhameti, sevgisi vb. ), biz de kişilğe sahip varlıklar olarak yalnız anlayabiliriz değil, Kendisine sevgi, doğruluk gibi aynı kişisel erdemler ile yaklaşabiliriz. İşte tanışıklığımız ve ibadetimiz böyle olmalı. ,
Tanrı...
İnsana, bir " baba" sevgisiyle yaklaşıyor. sevgisi her şeye neden olmuştur; evreni var eden, devam ettiren ve bir amaca bağlayan O'ndaki güçtür.
Ayrıca O aydınlatan ışıktır. Yani yolumuzu aydınlatır. Kendini de açıklar vetanıtır. Gönderdiği Kelam'a, özünden geldiği için, bir mecaz olarak " oğul " ismini verir: Söz, insan ( İsa ) olup aramızda yaşadı. Biz de... biricik Oğul'un ( önceki cümleye göre Söz'ün ) yüceliğini gördük.
Son olarak, özü fiziksel değildir, özü ruhtur ve kutsaldır. Demek ki O, hareketsiz bir put gibi değildir. Hareket halinde yaşayan ruhtur ( " ruh " kelimesinin kökeni: " rüzgar", " cereyan " gibi anlamlar taşıyor ). Kutsal " her şeyden ayrı olan, benzeri olmayan " anlamına geldiği gibi, özellikle Tanrı'nın ahlaksal mükemmelliğini ifade eder.
O'na yönelirken ruhta, kutsallıkta ve gerçekte bir ibadetle yaklaşmalıyız. Bu şekilde " Baba ", " Oğul" ve " Kutsal Ruh " sözcüklerini, tek Tanrı özünü anlamamız içi, bedensel sıfatlar olarak değil, Kendisinin Kutsal Kitap'ta kullandığı mecazlar olarak kabul etmemiz gerekiyor. Yani, prensip olarak, aynı Tanrı' yı tanımlayan üç isim ve simgedir. Özellikle şunu da söyleyeyim: " Oğul " kavramının ,İsa'nın doğumuyla hiç ilgisi yoktur, fiziksel bir anlam da taşımamaktadır.
"Baba", " Oğul" ve Kutsal Ruh " terimleri, Tanrılıktaki öz ( varlığı ve zatı ), söz ( kelamı ve ilm i ) ve ruh ( etkinliği ve kutsallığı ) şeklindeki 3 esası isimlendiriyor. Bakınız yaratılış olayı; ezeli varlık olan Tanrı dünyayı yaratır; Kendi Sözü aracılığıyla yaratır ve yarattığı dünyaya da Ruhu'yla ( etkin gücüyle ) şekil verir:
" Başlangıçta Tanrı gökleri ve yeri yarattı. Yer boştu, yeryüzü şekilleri yoktu; engin karanlıklarla kaplıydı. Tanrı'nın Ruhu suların üzerinde hareket ediyordu ( şekil veriyordu). Tanrı dedi: ışık olsun ( olsun diye buyurdu) ; ve ışık oldu..." ( Tekvin 12:1-3 )
" Tanrı, bir babaya nasıl benzetrilebilir ? " diye itiraz edilir. " Bu, En Yüce Olan'ı taratıkların seviyesine indirerek aşağılamak demek değil mi ? " Tanrı Kendini tanımlarken insanoğlunun kolayca anlayacağı sembolik ifadeler kullanır. Buna " insan benzeyişi " ( antropomorfik ) terimler denir.
Bu ifadeleri bir mecaz olarak anlamakta kimse zorluk çekmez. " Baba " veya "Oğul " ifadelerini mecaz olarak kabul etmeyecek miyiz ? Tanrı'ya aftedilen insana özgü terimler bize bir gerçek tasvir değil, yalnızca imalar ve telkinler vermektedir. Bu yüzden bunlar betimleyici benzetmeler değil, çağrıştırıcıdırlar. Kimsenin tanrı'yı, fiziksel bir anlam vererek bir şeye benzetmeye hakkı yoktur ( Bu, putperestlik olurdu ). Nitekim:
Tanrı'yı kime benzetiyorsunuz ? Hangi benzeri O'nunla denk tutuyorsunuz ? Put, onu bir işçi dökmüştür... Beni kime benzeteceksiniz ki, ben ona musavi olayım ? Kuddus diyor. Gözlerinizi yukarı kaldırın ve bunları kimin yarattığını görün... Bilmedin mi ? İşitmedim mi ? Ebedi Tanrı, Rab, dünyanın uçlarını yaratan, zayıflamaz ve yorulmaz; O'nun anlayışının derinliğine erilmez. " ( Yeşaya 40: 18 - 28 )
Ama buna karşın O Kendini, uygun gördüğü her simgeye benzetebilir. Bu sefer kimsenin de bunu reddetmeye hakkı yoktur !Kutsal Sözünde, Kendini " Baba", " Oğul" ve " Kutsal Ruh " olarak tanıtır.
Tanrı her şeyi sevgiyle yarattı. O, herşeyin kaynağıdır. Herşeyin O'nun sevgisiyle var edildiğini dile getirmek için " baba" dan daha güzel bir tanım olabilir mi ? Yarattığı insanları bugün de seviyor; en mükemmel babadan daha çok seviyor. Bu nedenle Kendini bize yaklaşan " göksel Baba " olarak tanıtır. Çünkü İnsanoğlu ile kurmak istediği ilişki çok yönlü bir dostluktur.
Tanrı'nın özünde Kelam " ses ve harfler " biçiminde değil, yaşayan bir düşünce, bir tasarım biçiminde vardır. Kendi özünden çıkan kadim Kelam'a " oğul " demek istiyor. Bu başka bir varlık, başka bir tanrı değildir. Hem Tanrı'dan çıkan hem de özünde kalan Kendi Kelam'ıdır ( Tıpkı ilk yorumcular isabetli bir şekilde dedikleri gibi: " gökten inmiş ve gökte olan " ;Yuhanna 3:13'e getirilen açıklama ) . Hele bu Kelam'ı Canlı Kitap olarak, yani İsa Mesih olarak gönderdiği zaman O'na " Oğul " diyor. Çünkü Kendisinden kaynaklandığı için, O'nu "biricik oğul " gibi sever ! Bu " Oğul " yaşayan vahiydir ve Tanrı'nın özünü açıklar ve bu " Oğul " da Tanrı'yla insan arasında başka kimsenin seremeyeceği köprüyü serer.
Ama Tanrı bir cisim değildir. O ruhtur. Ayrıca yalnız bir kavram değildir, yaşayan ve etkin olan bir ruhtur. Ama herhangibir ruh değil " Kutsal Ruh"tur. Kutsal " her şeyden ayrı olan, benzeri olmayan " anlamına geldiği gibi, özellikle Tanrı'nın , iyiliğin, adaletin ve doğruluğun kendisi olduğunu ifade eder.
Yorum