Matta'ya göre incil

[gulistan_2]

Havari matta'ya atfedilen incilin ibrani ya da suriye dilinde yazilmasigerekirdi; cünkü matta suriyeli bir yahudi idi. ancak, mattanin en eski kopyasi yunancadir. mattaya göre incil kitapciginin mtta tarafindan yailmadigini kolaylikla belirleyebiliriz:

"ve isa oradan gecerken gümrük yerinde oturan ve matta denilen bir adam görüp ona: ardimca gel dedi. o da kalkp ardinca gitti" (matta 9:9)

bu ayetin ortayakoydug gercek orada matta ve isadan baska bir ücüncü sahis oldugudur. mattaya göre incilin yazari iste bu ücüncü sahistir. bir ingiliz (anglo) incil tercümani olan J.B. Philips ayni gercege söyle isaret etmektedir:
eski gelenekler bu incili havari mattaya atfetmektedir. ancak günümüz arastirmacilari bunu reddeder. kitapcigin yazari, eseri acikca gizemli "Q" üstüne, o günlerin sözel gelenekleri üzerine resmetmistir. bu kisiye hala matta diyebiliriz. mattanin incilini serbestce kullanan bu kisi, olaylarin tarih sirasini yeniden düzenlemis ve bir cok örnekte sabit oldugu üzere ayni kikayeler icin farkli sözcükler kullanmistir. üslubu akici, sakin ve düzenlidir. matta, bir hüküm uslubu ile yazilmistir, anlattigna gercekten ikna olmus, ilahi düzen ve arihi gerceklerin arkasindakileri bilen bir hakimiyet ile. (the gospels, j.b. philips, geoffrey bless, london, introduktion)

[gulistan_2]

Ynt: Matta'ya göre incil

mattaya göre incilin 28 bölümü vardir. isanin aile agacin anlatarak baslar. davudu isanin asil atasi yapmaya calismasi dikkat cekicidir. ancak bu sekilde isanin beklenen mesih olmasi sözkonusu olmaktadir.

katolik incil derneginin kutsal incili, giris bölümünde incillerin tarihi ve kaynagi hakkinda güzel bilgiler icerir:

"mattanin bugünkü incili, kudusün yerle bir edilmesinden sonra (M.S.70), yahudi bir cevrede yazilmistir. musanin kanunlarinin gerceklestigine dair kanit icerir. (1:19; 5:18), siddetten (21: 38-41), bir sehrin yikilmasindan (22:7) ve isanin ölümü ardindan gerceklesecek bir cezalandirmadan söz eder (27:25)

"matta, markosun genisletilmis halidir. yazilan ilk incil sekli olarak kabul edilir. markosun mattanin yogunlastirimis hali olduguna pek az arastirmaci inanir..."

"matta ve luka, her ikisinin de, marosa göre incil haric, birbirlerinen kopyaladiklari kanitlanamaz ve markosun yer vermedigi 240 ayetten olusan bir diger kaynagi icerir. bu kaynak bulunmus degil, derlenmistir. bu sebepten bu kaynaga Almanca "Quelle" yani "Kaynak" anlamina gelen "Q" denmektedir.

"bugün de yaygin olan kani mattanin incilinin M.S. 80 ile 100 yillari arasinda, ortalama M.S 85 yilinda kaleme alindigi yönündedir. ayrica, matanin markosa bagimli oldugu dogrultusunda da ciddi bulgular mevcuttur. özellikle markosun 661 ayetinin 600'ünün mattada bulunmasi, dil ve siralamanin birbirleri ile olan iliskisi bunlara örnek gösterilebilir.