Bismillahirramanirrahim
Islam nazarinda mükemmel insani tanimanin iki yolu vardir.
1-Birinci derecede Kur’an-i Kerim’de ikinci derecede sünette kamil insanin nasil tanimlanip, hangi özeliklerle beyan edildigine bakma. Bu tabir Kuran ya da sünette „kamil insan“ seklinde degilde „kamil Müslüman“ veya „kamil mü’min“ ifadeleriyle de beyan edilmis olabilir. Ancak sonucta maksat yine „kamil insan“dan baska birsey olmayacaktir;zira „kamil Müslüman“in „Islamda kemale ermis insan“ ve ayni sekilde kamil mü’min in imanda ve imanla kemale ermis insan, oldugu aciktir. Kamil insani birinci yolu Kuran ve sünettin bu hususta ne gibi tanimlamalarda bulunduguna bakmak ve bu iki islami esasin „kamil insan“portresini hangi cizgiler ve özeliklerle tasfir ettigini arastirmaktir ki hem Kuran da hem sünette bu mevzuyla ilgili yeterince aciklayici malzeme mevcuttur.
2- Kisiligini tamemen kur’ani ve islami usullere göre yetistirip gercek anlamda birer islami kamil insan olabilen kisileri tanimak ve onlari örnek almak. Zira insani kamil insan bir hayel ürünü degildir, sadece zihni ve hayeli olarak farzedilen ve pratikte var olmayan, hayata gecmemis ve faraziyeden ibaret kalmis bir ideal degildir. Aksine, bu gibi insanlar yasamis, gercek hayatta bu mertebeye erismislerdir;tam anlamiyla kemale ereni, oldugu gibi bundan bir ya da iki derece asagi mertebelere varanlar da bulunmustur.
Nitekim Resul-i Ekrem (s.a.a)islam dininin örnek kamil insanidir, keza onu takiben Hz. Ali (a.s)de islamin mükemel insan örneklerinden bir digerini teskil eder, onlari tanimak, islamda mükemmel insan hakinda yeterince bilgi verecek, mükemel insanin nasil ve nice oldugunu anlamamiza yetecektir.
Ancak, mesela Ali yi(s.a) tanimak islamda kamil insani tanimaktir derken kastedilen onun adi, nesebi, soyu, sopu vb. Nüfus kütügünü ilgilendiren bilgileri ögrenmek ve bilmek degildir tabi.
Ali’yi tanimak, onun kisiligini tanimaktir, sahsiyetini tanimaktir, sahsini degil. Bu anlamda Ali’nin kisiligini taniyabildigimiz ölcüde islamin “kamil insan”ini taniyabilmisiz demektir.
Ayni sekilde bu kamil insani kendimize örnek aldigimiz yolunu izledigimiz ve kendisini- lafta degil amelde ve pratikte öncü, rehber ve imam olarak kabul edip ona uydugumuz ölcüde de onun Sia’si, yolunda giden-olmus oluruz. Yani Ali nin yolunda gidebilmek ancak hayatin her safhasinda onu örnek alip kendini bu kamil numuneye göre yetistirmekte mümkündür.
Yani sirf Hz. Aliyi (s.a)sevmekle, ona muhabet beslemekle:kisacasi lafla Ali(s.a)Siasi olunmaz. Yani lafla degil amelde ona uyan, ona benzeyen kimsedir.
Demek oluyor ki insani kamili taniyabilmenin iki yolu vardir, o halde bu konu yanlizca ilmi acidan etkisi olabilecek felsefi ve bilimsel bir konu olmayip pratik faydalar iceren bir konudur. Eger Kuran in ve sünnetin aciklamalari ya da Kuran in yetistirmis oldugu sahsiyetler araciligiyla islam in kamil insanin taniyamadikca islamin tayin etmis oldugu yolda yürümemiz, gercek manada bir Müslüman olmamiz ve toplumumuzu islami bir toplum halina getirmemiz mümkün degil demektir. O halde islamin kamil ve örnek insani tanimak bizim icin vazgecilmez bir zaruret mesabesindedir.
Kaynak:insani kamil.Murtaza Mutahhari
reyhan ZAMAN
Islam nazarinda mükemmel insani tanimanin iki yolu vardir.
1-Birinci derecede Kur’an-i Kerim’de ikinci derecede sünette kamil insanin nasil tanimlanip, hangi özeliklerle beyan edildigine bakma. Bu tabir Kuran ya da sünette „kamil insan“ seklinde degilde „kamil Müslüman“ veya „kamil mü’min“ ifadeleriyle de beyan edilmis olabilir. Ancak sonucta maksat yine „kamil insan“dan baska birsey olmayacaktir;zira „kamil Müslüman“in „Islamda kemale ermis insan“ ve ayni sekilde kamil mü’min in imanda ve imanla kemale ermis insan, oldugu aciktir. Kamil insani birinci yolu Kuran ve sünettin bu hususta ne gibi tanimlamalarda bulunduguna bakmak ve bu iki islami esasin „kamil insan“portresini hangi cizgiler ve özeliklerle tasfir ettigini arastirmaktir ki hem Kuran da hem sünette bu mevzuyla ilgili yeterince aciklayici malzeme mevcuttur.
2- Kisiligini tamemen kur’ani ve islami usullere göre yetistirip gercek anlamda birer islami kamil insan olabilen kisileri tanimak ve onlari örnek almak. Zira insani kamil insan bir hayel ürünü degildir, sadece zihni ve hayeli olarak farzedilen ve pratikte var olmayan, hayata gecmemis ve faraziyeden ibaret kalmis bir ideal degildir. Aksine, bu gibi insanlar yasamis, gercek hayatta bu mertebeye erismislerdir;tam anlamiyla kemale ereni, oldugu gibi bundan bir ya da iki derece asagi mertebelere varanlar da bulunmustur.
Nitekim Resul-i Ekrem (s.a.a)islam dininin örnek kamil insanidir, keza onu takiben Hz. Ali (a.s)de islamin mükemel insan örneklerinden bir digerini teskil eder, onlari tanimak, islamda mükemmel insan hakinda yeterince bilgi verecek, mükemel insanin nasil ve nice oldugunu anlamamiza yetecektir.
Ancak, mesela Ali yi(s.a) tanimak islamda kamil insani tanimaktir derken kastedilen onun adi, nesebi, soyu, sopu vb. Nüfus kütügünü ilgilendiren bilgileri ögrenmek ve bilmek degildir tabi.
Ali’yi tanimak, onun kisiligini tanimaktir, sahsiyetini tanimaktir, sahsini degil. Bu anlamda Ali’nin kisiligini taniyabildigimiz ölcüde islamin “kamil insan”ini taniyabilmisiz demektir.
Ayni sekilde bu kamil insani kendimize örnek aldigimiz yolunu izledigimiz ve kendisini- lafta degil amelde ve pratikte öncü, rehber ve imam olarak kabul edip ona uydugumuz ölcüde de onun Sia’si, yolunda giden-olmus oluruz. Yani Ali nin yolunda gidebilmek ancak hayatin her safhasinda onu örnek alip kendini bu kamil numuneye göre yetistirmekte mümkündür.
Yani sirf Hz. Aliyi (s.a)sevmekle, ona muhabet beslemekle:kisacasi lafla Ali(s.a)Siasi olunmaz. Yani lafla degil amelde ona uyan, ona benzeyen kimsedir.
Demek oluyor ki insani kamili taniyabilmenin iki yolu vardir, o halde bu konu yanlizca ilmi acidan etkisi olabilecek felsefi ve bilimsel bir konu olmayip pratik faydalar iceren bir konudur. Eger Kuran in ve sünnetin aciklamalari ya da Kuran in yetistirmis oldugu sahsiyetler araciligiyla islam in kamil insanin taniyamadikca islamin tayin etmis oldugu yolda yürümemiz, gercek manada bir Müslüman olmamiz ve toplumumuzu islami bir toplum halina getirmemiz mümkün degil demektir. O halde islamin kamil ve örnek insani tanimak bizim icin vazgecilmez bir zaruret mesabesindedir.
Kaynak:insani kamil.Murtaza Mutahhari
reyhan ZAMAN