Bismillahirrahmanirrahim
Peygamber efendimiz (s.a.a.) iyi bir eşin özellikleri konusunda şöyle buyurmaktadır:
“Ahlakı ve dini güzel olan bir kimseyle evlenin. Eğer böyle yapmazsanız büyük bir fesat ve fitne ortaya çıkacaktır.”
Sizin de okuduğunuz gibi, peygamber efendimiz (s.a.a.) “ahlak ve dini,” eş seçimi konusundaki iki asli ölçü olarak tanıtmaktadır. Bu ikisi, mutlu bir yaşamın temelini oluşturmaktadırlar. Öteki unsurların önemleri, bu ikisinin öneminden sonra gelir.
Hüseyin b. Beşşar Basiti adında bir Müslüman, İmam Rıza’ya (a.s), kızını istediklerini ve bu konuda ne yapması gerektiğine dair bir mektup yazarak şöyle dedi:
“Akrabalarımdan kötü ahlaklı bir kişi kızımı istemeye geldi. Ne yapmam gerekir? Kızımı ona vereyim mi, vermeyeyim mi? Sizin emriniz nedir?”
İmam Rıza (a.s) cevap olarak şöyle buyurmuştur:
“Kötü ahlaklı ise kızını ona verme.”
Gördüğünüz gibi, İmam Rıza (a.s) hoşlanılmayan özellikten dolayı, açık bir şekilde olumsuz bir cevap vermiştir. Bir ömür boyunca kötü ahlaklı bir insanla birlikte yaşamak; hapishanede çirkin suçlularla birlikte yaşamaya benzemektedir. İki eşten birinin kötü ahlaklı olması; öteki eşe ve hatta çocuklarına da etki edecektir.
İyi ve Kötü Ahlakın Örnekleri
Şimdi, ahlak kavramının daha iyi anlaşılması ve “eş seçimi” konusundaki öneminin daha güzel bilinmesi için; iyi ahlak konusunda daha ayrıntılı bir şekilde açıklamalarda bulunacağız ve ikisinden de örnekler vereceğiz:
1-Tatlı Dillilik ve Kötü Dillilik
Kötü dillilik, uzun dillilik, dil ile sokmak, edepsizce söz söylemek, pervasızca konuşmak, sövmek, küfür etmek vb. örnekler “kötü ahlakın” en seçkin örneklerindendir.
Tatlı dillilik, konuşma konusunda mülayim huylu olmak, edeplice söz söylemek vb. örnekler de “güzel ahlakın” en açık belirtilerindendir.
“Dil, insanın iç dünyanın açıklayıcısı ve tercümanıdır” konusu bir gerçektir. “Testiden, içindeki şey çıkar.” İnsanın içinin sağlıklı ve pak olması aynı zamanda da dilinin kötü, küfürcü ve yaralayıcı olması olanaksızdır. Dil, insanın içini gösteren bir penceredir. Dil, kalbin aynasıdır.
2-Saygıdeğer Olmak ve Haset Etmek
“Haset etmek” kötü ahlakın en önemli belirtilerindendir. Saygıdeğer olmak ise, güzel ahlakın en seçkin örneklerindendir.
3-İyi Huyluluk ve Kötü Huyluluk
Kötü huylu bir insanla yaşamak çok zordur. Ancak iyi huylu bir insanla yaşamak insana neşe ve umut verir. İyi huyluluk, imanlı olmanın belirtilerinden biridir. Kötü huyluluk ise, iman zayıflılığının göstergelerindendir.
Bu konunun başlangıcında açıklandığı gibi, iyi huylu ve güler yüzlü olmak, her zaman ve her yerde iyi ahlakın belirtisi olamaz. Örnek olarak; kadınların ve erkeklerin, namahrem bir kişinin karşısında güler yüzlü bir şekilde davranmaları ahlaksızlıktır. Aynı zamanda da çok kötü bir ameldir.
Aynı şekilde gülmek veya güldürmek için başkaları hakkında gıybet etmek, alay etmek ve kusurlarını araştırmak İslami ahlakın karşısında olan davranışlardandır ve dinen de haramdır.
4-Hakkı Kabul Etmek ve Hak Karşısında İnat Etmek
İnatçılık ve dik kafalılık, ailevi bir yaşama çok ağır darbeler vurmaktadır.
5-Akıllıca Alçak Gönüllü Olmak ve Aptalca Gururlu Olmak
6-Doğru Sözlü Olmak ve Yalancı Olmak
7-Ağır Başlı Olmak ve Şımarık Olmak
8-Sabırlı Olmak ve Sabırsız Olmak
9-İyimser Olmak ve Kötümser Olmak
10-Sevgiyle Yaklaşmak ve Sevgisizce Yaklaşmak
11-Bağışlamak ve Kincilik Etmek
12-Edepli Olmak ve Edepsiz Olmak
13-Cesur Olmak ve Korkak Olmak
14-Uysal Olmak ve Hırçın Olmak
15-Vefakâr Olmak ve Vefasız Olmak
16-Cömert Olmak ve Cimrilik Etmek
17-Kanaatkâr Olmak ve Hırslı Davranmak
Ve…
Muhsin SOLHAN
Peygamber efendimiz (s.a.a.) iyi bir eşin özellikleri konusunda şöyle buyurmaktadır:
“Ahlakı ve dini güzel olan bir kimseyle evlenin. Eğer böyle yapmazsanız büyük bir fesat ve fitne ortaya çıkacaktır.”
Sizin de okuduğunuz gibi, peygamber efendimiz (s.a.a.) “ahlak ve dini,” eş seçimi konusundaki iki asli ölçü olarak tanıtmaktadır. Bu ikisi, mutlu bir yaşamın temelini oluşturmaktadırlar. Öteki unsurların önemleri, bu ikisinin öneminden sonra gelir.
Hüseyin b. Beşşar Basiti adında bir Müslüman, İmam Rıza’ya (a.s), kızını istediklerini ve bu konuda ne yapması gerektiğine dair bir mektup yazarak şöyle dedi:
“Akrabalarımdan kötü ahlaklı bir kişi kızımı istemeye geldi. Ne yapmam gerekir? Kızımı ona vereyim mi, vermeyeyim mi? Sizin emriniz nedir?”
İmam Rıza (a.s) cevap olarak şöyle buyurmuştur:
“Kötü ahlaklı ise kızını ona verme.”
Gördüğünüz gibi, İmam Rıza (a.s) hoşlanılmayan özellikten dolayı, açık bir şekilde olumsuz bir cevap vermiştir. Bir ömür boyunca kötü ahlaklı bir insanla birlikte yaşamak; hapishanede çirkin suçlularla birlikte yaşamaya benzemektedir. İki eşten birinin kötü ahlaklı olması; öteki eşe ve hatta çocuklarına da etki edecektir.
İyi ve Kötü Ahlakın Örnekleri
Şimdi, ahlak kavramının daha iyi anlaşılması ve “eş seçimi” konusundaki öneminin daha güzel bilinmesi için; iyi ahlak konusunda daha ayrıntılı bir şekilde açıklamalarda bulunacağız ve ikisinden de örnekler vereceğiz:
1-Tatlı Dillilik ve Kötü Dillilik
Kötü dillilik, uzun dillilik, dil ile sokmak, edepsizce söz söylemek, pervasızca konuşmak, sövmek, küfür etmek vb. örnekler “kötü ahlakın” en seçkin örneklerindendir.
Tatlı dillilik, konuşma konusunda mülayim huylu olmak, edeplice söz söylemek vb. örnekler de “güzel ahlakın” en açık belirtilerindendir.
“Dil, insanın iç dünyanın açıklayıcısı ve tercümanıdır” konusu bir gerçektir. “Testiden, içindeki şey çıkar.” İnsanın içinin sağlıklı ve pak olması aynı zamanda da dilinin kötü, küfürcü ve yaralayıcı olması olanaksızdır. Dil, insanın içini gösteren bir penceredir. Dil, kalbin aynasıdır.
2-Saygıdeğer Olmak ve Haset Etmek
“Haset etmek” kötü ahlakın en önemli belirtilerindendir. Saygıdeğer olmak ise, güzel ahlakın en seçkin örneklerindendir.
3-İyi Huyluluk ve Kötü Huyluluk
Kötü huylu bir insanla yaşamak çok zordur. Ancak iyi huylu bir insanla yaşamak insana neşe ve umut verir. İyi huyluluk, imanlı olmanın belirtilerinden biridir. Kötü huyluluk ise, iman zayıflılığının göstergelerindendir.
Bu konunun başlangıcında açıklandığı gibi, iyi huylu ve güler yüzlü olmak, her zaman ve her yerde iyi ahlakın belirtisi olamaz. Örnek olarak; kadınların ve erkeklerin, namahrem bir kişinin karşısında güler yüzlü bir şekilde davranmaları ahlaksızlıktır. Aynı zamanda da çok kötü bir ameldir.
Aynı şekilde gülmek veya güldürmek için başkaları hakkında gıybet etmek, alay etmek ve kusurlarını araştırmak İslami ahlakın karşısında olan davranışlardandır ve dinen de haramdır.
4-Hakkı Kabul Etmek ve Hak Karşısında İnat Etmek
İnatçılık ve dik kafalılık, ailevi bir yaşama çok ağır darbeler vurmaktadır.
5-Akıllıca Alçak Gönüllü Olmak ve Aptalca Gururlu Olmak
6-Doğru Sözlü Olmak ve Yalancı Olmak
7-Ağır Başlı Olmak ve Şımarık Olmak
8-Sabırlı Olmak ve Sabırsız Olmak
9-İyimser Olmak ve Kötümser Olmak
10-Sevgiyle Yaklaşmak ve Sevgisizce Yaklaşmak
11-Bağışlamak ve Kincilik Etmek
12-Edepli Olmak ve Edepsiz Olmak
13-Cesur Olmak ve Korkak Olmak
14-Uysal Olmak ve Hırçın Olmak
15-Vefakâr Olmak ve Vefasız Olmak
16-Cömert Olmak ve Cimrilik Etmek
17-Kanaatkâr Olmak ve Hırslı Davranmak
Ve…
Muhsin SOLHAN